Özet:

Alanyazında sıkça vurgulandığı üzere, yazı kavramına ve alfabetik bilgiye ilişkin erken dönemde edinilen farkındalık, gelecekteki okuma yeterliliğinin güçlü bir yordayıcısıdır. Bu çalışmada okul öncesi çağdaki çocukların yazı farkındalığı becerilerini değerlendirmek, bunun için değerlendirme protokülü ve kontrol listesi geliştirmek ve geliştirilen aracın psikometrik özelliklerini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmada genel tarama modellerinden kesitsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 48-72 ay arası normal gelişim gösteren ve Kırıkkale ve Balıkesir il merkezlerinde bulunan okul öncesi eğitim kurumlarına devam etmekte olan 208 çocuk oluşturmaktadır. Çocukların yazı farkındalığı becerileri, yeni bir değerlendirme protokolü olarak (kontrol listesi geliştirme ve kontrol listesindeki maddelerin resimli çocuk kitabı kullanılarak değerlendirilmesi) resimli çocuk kitabı kullanılarak değerlendirilmiştir. Kontrol listesinin iki kısmı bulunmaktadır: demografik kısım ve yazı farkındalığı becerileri maddeleri kısmı. Yazı farkındalığı becerileri kısmı 5 bölümden olmak üzere toplam 34 maddeden oluşmaktadır; bu maddeler; kitap ve yazı düzeni, yazının anlamı, harfler, sözcükler ve noktalama işaretleri ve ayrıca yazı yazma becerileri ile ilgili 3 madde bulunmaktadır. Kontrol listesinin güvenirliğinin saptanmasında Kuder-Richardson 20 formülü kullanılmıştır. Analiz sonuçları, “kitap ve yazı düzeni” ve “sözcükler” bölümleri açısından kontrol listesinin güvenirlik katsayılarının diğer bölümlerden daha yüksek olduğunu (sırayla; .74 ve.76) göstermiştir. Yapı geçerliğinin belirlenmesinde iki yaş grubunun puanları arasındaki farkı belirlemek amacıyla Bağımsız Örneklemler T Testi kullanılmıştır. Geliştirilen kontrol listesinden elde edilen sonuçlar bazı beceriler açısından yaş grupları arasındaki farkın anlamlı olduğunu göstermiştir (p<.05). Sonuçlar çalışma kapsamında geliştirilen kontrol listesinin okul öncesi dönem çocuklarının yazı farkındalığını değerlendirme kullanılabileceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: