Özet:

Bu çalışma, biyoloji öğretmenlerinin öğrenci başarısından sorumluluk algılarını sınıf yönetimi profillerine göre analiz etmek amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Çalışmaya toplam 117 biyoloji öğretmeni katılmıştır. Veriler öğretmenlerin öğrenci başarısından sorumluluk algı ölçeği ve sınıf yönetimi profili ölçeğiyle toplanmıştır. Öğretmenlerin öğrenci başarısından sorumluluk algı ölçeğinin Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .846 iken, sınıf yönetimi profili ölçeğinin ise Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı .870 olarak hesaplanmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistikler, Kay-kare testi ve Pearson Korelasyon katsayısı kullanılmıştır. Çalışmada biyoloji öğretmenlerinin öğrenci başarısından sorumluluk algılarının ölçeğin hem genelinde hem de boyutlarında orta düzeyde olduğu tespit edilirken, öğrenci başarısından sorumluluk algılarının başarısızlıktan sorumluluk algılarına göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Biyoloji öğretmenlerinin en fazla kullandıkları sınıf yönetimi profilini birinci sırada otoriter sınıf yönetimi profili oluştururken, bunu aldırmaz sınıf yönetimi profili, takdir edilen sınıf yönetimi profili ve başıboş sınıf yönetimi profili izlemektedir. Biyoloji öğretmenlerinin öğrenci başarısından sorumluluk algılarının sınıf yönetimi profillerine göre değişiklik gösterdiği belirlenmiştir. Belirlenen bu değişikliğin yapılan kay-kare testi sonrasında istatistiksel olarak anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Diğer taraftan öğrenci başarısından sorumluluk algıları ve öğrenci başarısızlığından sorumluluk algılarıyla sınıf yönetimi profilleri arasında orta ve yüksek düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Öğrenci başarı-başarısızlığında etkili olan pek çok unsurdan özellikle “öğretmenden kaynaklanan unsurlar” oldukça önemlidir. Çünkü öğretmen eğitim sisteminde belirlenmiş olan hedefler-kazanımlar doğrultusunda öğrencilerde istenilen yönde ve başarılı bir şekilde davranışlar oluşturma sorumluluğunu elinde bulunduran bir konumda görev yapmaktadır. Öğretmenin görev yaptığı Sınıf ise, eğitim-öğretim faaliyetleriyle öğrenciler için planlanmış olan hedef-kazanımlar yönünde davranışların kazandırılabildiği ve bunun öğretmenin sorumluluk algısı yönünde gerçekleştirildiği önemli bir ortamdır. Yapılan araştırmalarda öğrenci başarısında etkili olan 228 değişkenin ilk sıralarında öğretmenin sınıf yönetiminin geldiği ifade edilmektedir (Marzano ve Marzano, 2003). Dolayısıyla sınıf yönetiminin etkililiği öğrencinin yüksek akademik başarısı açısından oldukça önemlidir (Faroogh, 2011; Maehr, 1990; Medley, 1997; Öztaş, 2001; Sarıtaş, 2003; Stephen, 2006). Etkili sınıf yönetimi profili gerçekleştirilemeyen sınıflarda ortaya çıkan olumsuz durumlardan öğrencilerin olumsuz etkilendiği düşünülecek olursa (Wubbels ve Levy, 1993; Fisher ve Rickards, 1997; Garvin, 1999), öğretmenlerin etkili sınıf yönetimi profilleri ortaya koyabilmeleriyle öğrenci başarı-başarısızlığından yeterli düzeyde sorumluluk algılamaları gerekmektedir. Bu çalışmada biyoloji öğretmenlerinin öğrenci başarısından sorumluluk algılarının ölçeğin hem genelinde hem de boyutlarında orta düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Diğer taraftan öğretmenlerin en fazla otoriter sınıf yönetimi profilini kullandıkları ve dolayısıyla öğrencilerin daha çok başarılarından kendilerini sorumlu gördükleri belirlenmiştir. Öğretmenlerin öğrenci başarısından sorumluluk algılarının sınıf yönetimi profillerine göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık gösterdiği belirlenmiştir.Ayrıca öğrenci başarısından-başarısızlığından sorumluluk algılarıyla sınıf yönetimi profilleri arasında orta ve yüksek düzeyde pozitif yönde anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Elde dilen bu sonuçlar öğretmenlerin başarıdan sorumluluk algılarına uygun sınıf yönetimi profillerini kullandıklarını göstermektedir. Oysaki hem öğrencilerin hem de öğretmenin söz sahibi olduğu demokratik sınıf ortamlarında hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin sorumluluk algıları gelişecekti

Anahtar Kelimeler: