Abstract:

Nüfusunun büyük çoğunluğunun Müslüman olduğu Türkiye’de, dini ve geleneksel nedenlerle Müslüman erkeklerin hepsi sünnet edilmektedir. Sünnet törenleri yalnızca dini bir unsur değil geleneksel ve toplumsal hayatın da önemli ritüellerinden biridir. Özünde bir cerrahi operasyon olan sünnet eylemi, Türk toplumunda erkekliğe geçişin sembolü olarak görülür ve sünnet olan çocuğun özel kıyafetler giydiği, eğlence ve duaların yapıldığı, davetlilere ikramlarda bulunulduğu ve sünnet çocuğuna hediyeler verildiği törenlerle kutlanır. Kutlamalar aracılığıyla erkekliğe geçiş diğer aile bireyleri ve topluma duyurulur. Sünnet davetiyeleri de bu ritüelin önemli unsurlarından birini oluşturur. Bu makalede, sünnet töreni ritüellerini, Türkiye’de hegemonik erkekliğin inşası ile ilişkilendirerek bir “geçiş ayini” olarak tartıştırdık ve sünnet töreni davetiyelerinde geleneksel erkeklik kodlarının nasıl yeniden üretildiğini analiz ettik. Türkiye’de sünnet davetiyesi basan altı matbaanın web sitelerinden seçilen 64 adet sünnet davetiyesi örneğini betimsel analiz yöntemi ile analiz ettik. Sünnet davetiyeleri, Türk toplumunda sünnet pratiğine ilişkin önemli ipuçları sunan görseller ve bir davet metni içermektedir. Çalışmada yalnızca davet metinleri betimsel analiz yöntemi kullanarak üç ana tema üzerinden analiz edilmiştir; “geleneksel ve dini motifler”, “kesme ritüeli” ve “erkekliğe geçiş”. İncelenen mesajlarda erkekliğin üç temel özellik üzerinden kurulduğunu gördük. Bunlar; “çocukluktan farklı bir durum” oluşu, kadınlığa zıt ve ondan daha iyi oluşu ve -genellikle militarizmle birleştirilerek- yapılan cesaret vurgusu. Erkeklik, çocukluk ve kadınlıktan farklı bir konum olarak kurulurken “yetişkinlik”le, akıl ve bilinçle özdeşleştirilmektedir. Yine bu karşıtlık üzerinden erkeklik, genellikle kadın ve çocuklara atfedilmeyen korkusuzlukla tanımlanır. Sonuç olarak sünnetin sadece dini bir gereklilik değil, hegemonik erkeklik inşasının temel taşlarından biri ve önemli bir kültürel figür olduğu görülmüştür.

Keywords: