Özet:

Cumhuriyetle birlikte Türkiye çok önemli ve köklü bir değişim süreci içerisine girmiştir. Yaşanan siyasal, kültürel değişiklilerin yanında ülkenin sahip olduğu insan gücü, bunun niteliği gibi demografik unsurlar hakkında envanterlerin yapılması gerekliliği de ortaya çıkmıştır. Çünkü nüfus hareketleri, göç ve kentleşme gibi sosyal olgular üzerine politikalar üretebilmek hiç kuşkusuz eldeki demografik verilerden hareketle yapılacaktır. Türkiye Cumhuriyeti, imparatorluktan ağır bir demografik yapıyı miras almış; bir yandan hastalık ve yoksullukla boğuşurken, bir yandan da art arda gelen savaşlar nedeniyle erkek nüfusunda ciddi bir azalma olmuş, bütün bu olumsuz koşullara bir de cephedeki uzun kalma süreleri eklenince evlilik ve doğurganlık hızında gerileme yaşanmıştır. Doğaldır ki bu durum bize, üretici yaş grubunun gerilemesine koşut olarak bağımlı nüfus sayısının arttığını, bu da toplumdaki üretim-tüketim dengesinin bozulduğunu göstermektedir. Nüfus açıklarını telafi etmek ve düşük yoğunlukta da olsa ülke topraklarını besleyerek kalkınmanın itici unsuru olacak bir nüfus kaynağı oluşturmak, Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde belirlenen ana politikadır. Bu politika gereği nüfusu artırmanın yolu bir yanıyla ölümlerin düşürülmesiyken, diğer yanıyla da doğumların artırılmasıdır. Bu politikanın başarılı bir biçimde hayata geçirilmesi toplum içinde yüksek doğurganlık eğilimini hızlandırmış, böylece ülke nüfusunun da hızla büyümesini sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler: