Özet:

Bu makalenin amacı anne motifinin psikanalitik bir bakış açısıyla Türk masallarında sıklıkla kullanılan örnekler üzerinden incelenmesidir. Bu çalışmada anne motifi incelenirken arketipsel eleştiri kuramı kurucusu Carl Gustav Jung’un ve nesne ilişkileri okulunu kurucusu Melanie Klein’ın psikanalitik görüşlerinden yararlanılmıştır. Jung psikolojisinde arketip kavramının önemli bir yeri vardır. Jung’un ele aldığı arketiplerden bazıları, persona, anima, animus, gölge, kendilik, ihtiyar bilge adam, aşama ve anne arketipleridir. Anne arketipi Jung psikolojisinde iki uçlu bir yapıya sahiptir. Arketipin ilk ucu, olumlu bir özellik gösterir. Bu arketip, annenin koruyan, kollayan, merhamet eden yanını yansıtır. Arketipin diğer ucu olumsuz bir nitelik göstermektedir. Bu olumsuz nitelikler yutan, boğan, korkutan anneyi işaret etmektedir. Klein psikolojisinde ise anne çocuk arasındaki ilişkiler iyi meme kötü meme kavramları etrafında ele almıştır. İyi meme, kötü meme kavramlarının çocuğun ilk sevgi ve haset nesnesi olan anne memesinin içe yansıtılmasının bir sonucu olduğu Klein psikolojinin temel argümanıdır. Buna göre çocuğun anneye bakışı iki temel dönemden geçmektedir. Bunlar paranoid-şizoid dönem ve depresif dönemdir. Makalede Türk masallarında örnekleri görülen anne motifleri Klein tarafından belirlenen bu dönemler ve Jung’un arketip kavramı çerçevesinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler: