Özet:

Problem Durumu: Kimlik kavramı Ben kimim? Gelecekte ne olacağım? gibi soruların yanıtları ekseninde şekillenmektedir. Alanyazında kimlik kavramının kişisel hikayelerle oluşan çok yönlü bir kavram olduğu ifade edilmektedir. Bununla birlikte alanyazın kimlik kavramının sosyal bir biçimde oluşturulduğu ve bireylerin diğerleri ile olan etkileşimleriyle yorumlanması gerektiğini öne sürmektedir. Kişinin mesleki kimliği bireyi tanımlayan ve belirginleştiren rolleridir. Bireyin mesleki kimliğinin, bireyin bir gruba, bir mesleğe ve bu mesleğin norm ve değerlerine olan aidiyeti ile de ilişkili olduğu söylenebilir. Öğretmenlerin mesleki kimliklerinin yorumlanmasının bireysel bir biçimde ve topluluk olarak gerçekleştiği ifade edilebilir. Kimlik kavramının özellikleri içinde bulunduğu bağlama göre değişmekte ve gelişmektedir. Day ve Kington (2008)’ a göre kimlik, beklentiler, sosyal roller, iş yükü, iş algısı ve gelişimi gibi bileşenleri içermektedir. Coldron ve Smith (1999)’e göre ise öğretme öğrenme süreçlerindeki tercihlerin mesleki kimlik oluşumunda önemli etkileri bulunmaktadır. Kurumların ve uygulanan politikaların da mesleki kimliğin gelişiminde ve değişiminde önemli role sahip olduğu vurgulanmaktadır. Duygular, düşünceler ve eylemler de mesleki kimliğin gelişiminde etkide bulunan faktörlerdendir. Araştırmalar öğretmen eğitimi sürecinin öğretmen kimliğinin oluşmasında oldukça önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Bu önemli süreçte öğretmen adayları öğretmenlik rollerini içselleştirebilir, öz-yeterliklerinin ve gelecekte karşılaşabilecekleri olumsuzluklarla başa çıkma kapasitelerinin farkına varabilirler. Araştırmanın Amacı: Öğretmen kimliğinin gelişiminin önemi nedeniyle, öğretmen eğitiminin öğretmen benliğinin araştırılmasıyla başlaması, titiz ve çağdaş bir biçimde ve entelektüel arka plana sahip bir biçimde sürdürülmesi gerektiği ifade edilmektedir. Türkiye bağlamında öğretmen adaylarının mesleki kimliklerini etkileyen faktörlere ilişkin çok fazla araştırmaya rastlanamamıştır. Bu nedenle, öğretmen eğitimi sürecinde öğretmen kimliğine yönelik araştırmaların yapılmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda, araştırmanın amacı şu sorulara yanıt aramaktır. 1. Öğretmen adaylarının mesleki kimliği etkileyen etmenlere yönelik algılarının düzeyi nedir? 2. Öğretmen adaylarının mesleki kimliği etkileyen etmenlere yönelik düşünceleri nelerdir? 3. Araştırmanın nitel verilerinden elde edilen bulgular öğretmen kimliğini detaylı bir biçimde açıklamada ne kadar etkilidir? Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada açıklayıcı sıralı karma yöntem deseninin kullanıldığı bu araştırmada önce nicel veriler toplanmış daha sonra nitel veriler elde edilmiştir. Açıklayıcı sıralı karma yöntem deseninin kullanılmasındaki amaç birinci nicel aşamadaki verilerin derinlemesine açıklanmasının sağlanmasıdır. Araştırmanın evrenini Anadolu Üniversitesi üçüncü ve dördüncü sınıflarda öğrenim gören öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmada amaçlı örnekleme tekniklerinden tabakalı örnekleme tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın birinci aşamasında kullanılan ölçme aracının öğretmenlik uygulamasına ilişkin sorulara yer vermesi ve uygulama boyutunun hizmet öncesinde öğretmen kimliğinin oluşumunda oldukça önemli olduğu düşüncesinden hareketle “öğretmenlik uygulaması” ve “okul deneyimi” derslerini almış olan üçüncü ve dördüncü sınıfta öğrenim gören öğretmen adayları araştırmanın örnekleminde tabaka olarak ele alınmıştır. 2018-2019 eğitim öğretim yılında bu tabakada yer alan 364 öğretmen adayı araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırmanın nitel boyutunda ise maksimum çeşitlilik örneklemesi kullanılmıştır. Araştırmanın nicel aşamasına katılmış, farklı bölümlerde öğrenim gören 14 öğretmen adayı ile yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler 19.03 ila 72.30 dakika arasında sürmüştür.

Anahtar Kelimeler: