Abstract:

Rusya’da 1881 yılında tahta çıkan Çar III. Aleksandr döneminden itibaren “tek devlet (Çarlık) tek millet (Ruslar) ve tek inanç (Ortodoksluk)” siyaseti etkin olmaya başlamıştı. 1894 yılında Çar III. Aleksandr’ın yerine geçen Çar II. Nikola döneminde de bu siyaset benzer olarak sürdürülmüştü. Ermenilerle birlikte Rus egemenliğindeki diğer tüm milletleri Ruslaştırmaya yönelik bu politikalar Rusya’da genel huzursuzluğun artışına sebep olacaktı. Çar ayrıca bu politikaların uygulamaya geçirilebilmesi için Kafkasya Genel Valiliği’ne Prens Golitsin’i atamıştı. Prens Golitsin özellikle Kafkasya’daki Ruslaştırma siyasetinin sembol adamı haline geldiği gibi Ermenilere karşı daha da sert tavırlara sahipti. Bu sert politikalar 1903 yılında daha da keskin bir hal almıştı. Kafkasya Genel Valisi Prens Golitsin’in tavsiyesiyle, Çar II. Nikola 1903 yılı Haziran’ında, Ermeni kilisesine ait malların istimlâk edilmesini ve okulların Rus yetkisine verilmesini emretti. Bu sayede Ermeni devrimcilerin gücünü kırmayı ve Ruslaştırma siyasetini hızlandırmayı hedefleyen Prens Golitsin, aslında kiliseleri doğrudan devletleştirerek sadece komitecileri değil tüm Ermeni toplumunu karşısına almış oluyordu. Bu dönemde İstanbul Ermeni Patrikliği’nde Malachia Ormanian, Eçmiyazin Katoğikosluğu’nda da yine daha önce İstanbul Ermeni Patrikliği yapmış olan Mkrtich Khrimian görev yapmaktaydılar. Khrimian İstanbul Ermeni Patrikliği yaptığı dönemde Osmanlı idaresi ile de çeşitli problemler yaşamıştı ve başta bu olayların yaşandığı dönemin Osmanlı Sultanı II. Abdülhamit olmak üzere Osmanlı yetkililerince tasvip edilen bir din adamı değildi. Ayrıca Khrimian, İstanbul Patriği Ormanian’ın da kendileri ile yakın ilişkiler içinde olmasını istiyordu. Fakat Ormanian, Osmanlı idaresi ile ilişkileri daha iyi olan bir din adamıydı ve katoğikoslukla yakın ilişkiler kurmaktan kaçınıyordu. Bu çalışmada Rusya’daki 1905 olaylarına kadar devam eden bu kargaşalar ve yaşananların OsmanlıErmeni ilişkilerine etkileri incelenmeye çalışılacaktır

Keywords: