Özet:

İstihdamı mümkün olmayan ve dolayısıyla sosyal sigortalar sistemi dışında kalan yaşlı ve(ya) engelliler gibi dezavantajlı sosyal grupların sosyal güvenliği, dünyadaki yaygın uygulamalara göre genelde primsiz sistem aracılıyla sağlanmaktadır. Türkiye’de de muhtaç, yaşlı ve(ya) engellilerin sosyal güvenliği primsiz sistem kapsamında olup aylıkları hak etme şartları aynı olmakla beraber, Haziran 2018’e kadar ödenen Engelli Aylıklarının miktarı, hep Yaşlı Aylığı üzerinde seyretmiştir. Buna mukabil, 2016 yılında yapılan değişiklik sonrasında, yaşlılar lehine uygulanan “kişi başına düşen gelir” ilkesi ile birlikte bu defa da engelliler haksızlığa uğramıştır. Bu çalışmada Türkiye’de 2005 tarihli Engelliler Kanunu’nun kabulü ile birlikte, Yaşlı ve Engelli Aylığı almaya yönelik şartların ve ödeme miktarlarının, sosyal adalet ilkesine aykırı olduğunu vurgulamak amaçlanmaktadır. Böylece muhtaç yaşlılara ve engellilere ödenen aylıkların miktarının onları asgari hayat standardına kavuşturmada yetersiz olduğu ortaya konmaktadır. Çalışmada, bütün dezavantajlı sosyal grupları asgari hayat standardına kavuşturabilmek için “kişi başına düşen gelir” ilkesinin muhtaç durumdaki her birey için geçerli olması gerektiğinin altı da çizilmektedir. Bu doğrultuda, Türkiye’de primsiz sistem kapsamındaki yaşlı ve engelli aylıklarının ödenmesinde sosyal adalet ilkesinin yerine getirilmesi için “kişi başına düşen ortalama (net) millî gelir”in %40’ı üzerinden endeksleme yapılması gerektiği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler: