Özet:

İkili kümeleme yöntemlerinde, veri matrisinde benzer satır ve sütunlar, alt kümelerine göre eş zamanlı olarak gruplandırılır. İkili kümeleme algoritmalarında kullanılan parametreler, elde edilecek ikili kümelerin belirlenmesinde oldukça önemlidir. Çünkü ikili kümeleme algoritmaları parametre değerlerine göre farklı ikili kümeler elde eder. Literatürde anlamlı ve etkili ikili kümeler elde etmek için birçok değerlendirme ölçütü bulunmaktadır. İkili kümelerin birden fazla ölçü ile değerlendirilmesi çok amaçlı bir optimizasyon problemini ortaya çıkarmaktadır. Çok amaçlı problemlerde, bir problemi optimal yapan çözüm diğer problemler için optimal değildir. Bu yüzden ideal tek bir çözüm yerine alternatif çözümler (Pareto optimal çözüm) elde edilir. Bu çalışmada, ikili kümeleme algoritmasının ayarlanabilir parametrelerini belirlemek için Pareto optimal çözüm elde edilmiştir. Pareto optimal çözüm elde etmek için en etkili yöntem Baskın Sıralı Genetik AlgoritmaII (NSGA-II)’dir. NSGA-II algoritması ile elde edilen çözüm kümesinden tek bir uzlaşık çözüm seçmek için sistematik ve basit hesaplama sürecine sahip çok ölçütlü karar verme yöntemlerinden biri olan İdeal Çözüme Benzerlik Bakımından Sıralama Performansı Tekniği (TOPSIS) algoritması kullanılmıştır. Bu çalışmada ikili kümeleme algoritmasının ayarlanabilir parametrelerini belirlemek için yapay ve gerçek veri matrisleri kullanılmış ve değerlendirme ölçüleri için R fonksiyonları oluşturulmuştur. Her bir değerlendirme ölçüsü ayrı ayrı dikkate alınarak ikili kümeleme algoritmasının ayarlanabilir parametreleri belirlenmiştir. Ayrıca değerlendirme ölçüleri eşit önem derecesine göre çok ölçütlü karar yöntemi ile elde edilerek ikili kümeleme algoritmalarının ayarlanabilir parametreleri karşılaştırılmıştır. Her bir değerlendirme ölçüsüne göre farklı sonuçlar elde edildiği için çok ölçütlü karar verilmesi daha anlamlı ikili kümeler elde edilmesini sağlamıştır

Anahtar Kelimeler: