Özet:

Bryofitler, ciğer otları, boynuz otları ve yapraklı kara yosunları olmak üzere karada yaşayaneski bitki türlerindendir. Son zamanlarda yapılan araştırmalar kara yosunlarının sıra dışı ve eşsiz maddeler içerdiğini ve yüksek oranda biyolojik aktivitede bulunduklarını ortaya koymuştur. Bu araştırma, Eskişehir Sündiken Dağlarından toplanan Dicranum scoparium Hedw. ’un fenolik bileşenleri ile antimikrobiyal ve sitotoksik özelliklerini ortaya koyma amacıyla yapılmıştır. Ekstraktların toplam fenol içeriği Folin-Ciocalteu’ nun yaptığı çalışma temel alınarak belirlenmiş ve yapılan analizler sonucunda ekstraktların gallik asit eşdeğerleri 81,90±0,10 ile 105,21±0,10 mg/g arasında bulunmuştur. En yüksek toplam fenolik asit içeriği etil asetat ekstraktından ekstrakt C elde edilmiştir. Farklı polaritelere sahip çözücüler kullanılarak yapılan fenolik asit toplama işlemi, asidik mobil faz olan C18 kolonunun kullanımı ve dereceli elüsyon ile ayrım yapılmasını mümkün kılan ters fazlı Yüksek Performanslı Sıvı Kromatografisi ile yürütülmüştür. Bu işlem sonrasında yineyüksek fenolik asit içeriği etil asetat ekstraktından elde edilmiştir. Antimikrobiyal analiz sonuçlarına göre tüm ekstraktların Pseudomonas aeruginosa ile Bacillus subtilis’ e karşı aktif olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, aseton ekstratı ile ekstrakt C’ nin test edilen 4 bakteriye karşı etkisinin olduğu gözlenmiştir. Ekstrakt A, 3 bakteri ve 3 mantar türüne karşı inhibisyon özelliği sergilemiştir. En etkili ekstraktların minimum inhibitör konsantrasyonları bakteriler için 11,7-187,5 µg/mL olarak ölçülmüştür. Ayrıca sıçan glioma hücreleri C6 üzerinde 0,17, 1,7, 17, 85 ve 170 µg/mL’lik konsantrasyonlara sahip metanol, B ve C ekstraktları test edilmiştir. Yirmi dört saat süre ile denenen metanol ekstraktının hücrelerde herhangi bir sitotoksik etki göstermemesine rağmen, 85 ve 170 µg/mL’ lik konsantrasyonların 48 saat de C6 canlılığını hafif derecede azalttığı gözlenmiştir. 17, 85 ve 170 µg/mL’lik B ekstraktları ise, glioma hücre canlılığını doz ve zamana bağlı olarak azaltmıştır. Ekstrakt C ise 24 saatte yalnızca 170 µg/mL’lik dozunda hücre canlılığı üzerinde etki gösterirken, 48 saat saatte denenen tüm dozlarda sitotoksik etki göstermiştir. Yapılan bu çalışma D. scoparium’ un antimikrobiyal ve antikanser moleküllere sahip olabileceğini göstermiştir

Anahtar Kelimeler: