Özet:

Temeli Rus eleştirmen Mihail Baktin tarafından atılan, ilk defa J. Kristeva'yla postmodern eleştiri alanında görülmeye başlayan metinlerarasılık 1960’larda ortaya çıkmıştır. En az iki metin arasındaki alışveriş, bir tür söyleşim, konuşma biçimi, benzerlik ilişkisi veya bir metnin bir diğer metindeki varlığı olarak tanımlanan bu kuram her metnin daha önce yazılmış farklı metinlere bağlı olacağı, görünür ya da kapalı olarak her metnin kendisinden önceki metinlerden izler taşıyacağı esasına dayanır. Yani metin herhangibir türdeki önceki bir metni taklit eder, dönüştürür, açık ya da kapalı bir biçimde ona göndermede bulunur. Bu yüzden bir metin metinlerarası ilişkiler açısından ele alınırken bağıntılar açık ve kapalı olarak tasnif edilir. Tasnif edilen bu bağıntılar yeniden yazma, öykünme, genleştirme, anıştırma, söyleşimcilik (dialogism), yansılama, genleştirme, öyküsel dönüşüm, yorumsal üstmetinsellik vb. yoluyla yapılan göndermeler tespit edilerek değerlendirilir. Cumhuriyet devri yazarlarından Necati Mert hikâyelerinde değişen toplumsal koşullar karşısındaki insanları ve değişimlerin sebep olduğu toplumdaki sarsıntıları ele alır. Öykülerinin merkezine Adapazarı’nı alarak gözlemlerini yansıtır; insanları çelişkileri, çıkmazlarıyla eleştirir. Onun öykü kişileri çevreleriyle çatışmaya girseler de zaaflarıyla çevreleri üzerinde etki kuramaz ona boyun eğerler. Geceye Uçurulan Güvercinler’deki “Kasabada Günebakan” hikâyesi de bu eserlerden biridir. Kahramanı uç bir kişilik sergilese de bir süre sonra direnci kırılır ve çevresine uyum sağlar. Bu metinle Refik Halit Karay’ın Memleket Hikâyeleri’ndeki “Şeftali Bahçeleri” adlı hikâyesi arasında benzerlikler görülür. Bu çalışmada Necati Mert’in “Kasabada Günebakan” adlı hikâyesi ile metne kaynaklık ettiği düşünülen Refik Halit Karay’ın “Şeftali Bahçeleri” isimli öyküsündeki metinlerarası ilişkiler incelenerek bunlar arasındaki göndermeler ve bağlar çözümlenecektir.

Anahtar Kelimeler: