Özet:

Bu araştırma, Tunuslu tasavvuf hareketleri meselesini ve onların 15. ve 16. yüzyıllarda iktidar üzerindeki siyasi tutumunu ele almaktadır. Tunus'taki tasavvuf hareketi, geleneksel olarak toplumsal ve siyasi arenadan izole edilmiş değil, daha çok aktif ve dinamik bir akımdır. Geniş bir ufku ve Arap doğusunda ortaya çıkan tasavvuf tarikatlarından tamamen farklı bir vizyonu vardı. Bununla birlikte, Tunus'taki bu tasavvuf akımı, 16. yüzyılın ikinci yarısından itibaren iki ana bölüme ayrılarak bilinmektedir: Birincisi, siyasi otorite ile barışma yöntemini benimseyen sosyal tasavvuf akımıdır. Siyasi durumu okuma ve denge haritasını gerçekçi ve kapsamlı bir şekilde anlama yeteneğine sahipti. İkinci eğilime gelince, radikal siyasi tasavvuf akımı, ister Tunus'ta ister Kuzey Afrika bölgesinde olsun, olayların gidişatını analiz etme ve doğru okuma mekanizmalarına sahip değildi. Bu nedenle mevcut siyasi otorite ile bir çatışmaya girdi, ancak daha ziyade devletin merkezinden bağımsız bir siyasi varlık kurma yönünde itilmiş, bu da onu birden fazla cephede mücadelesine sokmuştur. Tasavvuf ilk akımını temsil eden Giryâni tarikatı tecrübesi, Osmanlılarla ittifak yoluyla kazanımlarını elde etmeyi ve sürekliliğini korumayı başardı. İkinci tasavvuf akımını temsil eden Şâbbiyye tarikatı ise merkezi otorite ve bölgedeki aktif güçlerle özellikle Osmanlılarla çatışmaya girme politikasına girmiştir.

Anahtar Kelimeler: