Özet:

Toplumun ortak bilinçdışının yansıması olarak arketipler, edebi eserlerde farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede en çok adı anılan arketipler; anima, animus, anne, gölge, yüce birey ve persona arketipleridir. Gölge arketipi, Carl Gustav Jung’un ortak bilinçdışı kuramında yer alan önemli arketipler arasındadır. Gölge, toplum ve medeniyet tarafından hoş karşılanmadığı için bilinçaltına itilen ilk benliktir. Gölge imgesi toplumsal belleğin canlı ürünleri olan halk anlatılarında sıkça kendine yer bulmaktadır. Gölge arketipine yer veren sanatsal ürünlerden biri de halk hikâyeleridir. Çalışmada; Anadolu’nun yanı sıra Türklerin yaşadığı geniş coğrafyada birçok varyantı olan ve nesilden nesile aktarılarak günümüze kadar ulaşan Tahir ile Zühre Hikâyesi, Yazma, Âşık Behçet Mahir Anlatması, Tobol ve Bulgaristan varyantı üzerinden gölge arketipi bağlamında incelenmektedir

Anahtar Kelimeler: