Özet:

İkinci Meşrutiyet döneminin kadın yazarlarından Salime Servet Seyfi’nin (d.1868-ö.1944), süreli yayınlardaki yazıları, şiir ve hikâyeleri dışında yayımlanmış iki eseri bulunmaktadır. Bir Hatıra-i Pejmürde (1329) romanında olduğu gibi düz yazılarında da kadın ve kadın hakları meselesine özel bir ilgi gösteren yazar, konuyu yaşadığı toplumun kıymet hükümlerine ve şartlarına göre değerlendirir. Kadının öncelikli vazifesinin annelik olduğunu düşünen yazar, gazete ve dergi yazılarında, toplumun iyi annelere duyduğu ihtiyacı anlatır. Bir Hatıra-i Pejmürde romanında ise farklı anne tiplerinin hikâyeleriyle kadının toplum ve aile içindeki yerini gösterir. Romandaki anneler, Carl Gustav Jung’un belirlediği anne arketipinin farklı görünümlerini taşırlar. Anneliğin olumlu ve olumsuz özelliklerinin tezahür ettiği bu kadınlardan kötü ve zalim olan ‘ölümcül kadın tipi’ni, masum, mazlum ve iyi olan ise ‘kurban tipi’ni temsil etmektedir. Çalışmada Bir Hatıra-i Pejmürde romanı, kadın tiplerinin taşıdığı özelliklere göre ele alınmadan önce, yazarın Şehbal’de yayımlanan “Kadınlık Davasından" başlıklı yazı dizisinde, kadın hakları meselesini nasıl ele aldığı değerlendirilmiş, bu yazılardan romana yansıyan görüşler ortaya çıkarılmıştır. Romanın yapısal unsurlarını ve içerik düzlemini şekillendiren kadın tipleri tahlil edilirken de anne arketipinin olumlu ve olumsuz özelliklerinin kurmaca kişilerdeki tezahür biçimi irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: