Görüntüleme
8
İndirme
2
Bu çalışmada 17. yy.’da İstanbul ve çevresinde Osmanlı eğitim ve öğretim sisteminde yetişip Arapçaya ve Arap edebiyatına katkı sunan yirmi iki adet âlim ve edebiyatçıdan söz edilmektedir. Bu âlim ve edebiyatçılar hakkında bilgi verilecek, varsa eserleri zikredilip şiirlerinden ya da edebi nesirlerinden örnekler verilecektir. Bu durum söz konusu dönemde İstanbul merkezli yetişen aydın zümrenin Arap diline verdiği katkının durumu hakkında genel bir bakış açısı ortaya koyacaktır. İstanbul’un ilmî bir merkez olarak canlılığını koruduğu o dönemde eğitim kurumlarında Arapça ve belağatı temel ders olarak okutulmuştur. Bu kurumlardan yetişen ilmî kadrolar, eserler ortaya koyarak Arapçayı desteklemişlerdir. Osmanlı Devleti Arap coğrafyasına hâkim olduğu için İstanbul’dan tayin edilen resmi görevliler sayesinde, Arap aydın sınıfı ile sürekli temas halinde olmuştur. Başkent ve yakın çevresinde yetişen bu kadroların çoğunlukla Arap olmaması konuyu daha da önemli hale getirmektedir. Yaygın kanaat, Anadolu merkezli âlimlerin Arapçanın gramerine yoğunlaştıkları yönündedir. Ancak az veya çok Arap edebiyatına katkıda bulunan şair ve edebiyatçıların varlığı da göz ardı edilmemelidir. Bu tür çalışmaların, Arapçanın ve Arap edebiyatının Osmanlı dönemindeki gelişmesi ya da gerilemesi ile ilgili Arap âlemi tarafından yapılan tartışmalar kapsamında değerlendirilebileceği düşünülmektedir. Medreselerde usta-çırak ilişkisi içerisinde gayet kaliteli bir eğitim alan ulemâ sınıfına ait bu âlim ve edebiyatçıların ortaya koydukları mensur eserler dönemin anlayışına uygun olarak yazılmış sanatlı nesirlerdir. Nesirler genelde icazetnameler, takrizler veya dîbâceler için yazılmıştır. Kullanılan dil, edebi ve metin içi kafiyelidir. Şiirler ise geleneksel Arap edebiyatına uygun olarak aruz kalıpları ile söylenmiş ve Arap şiirinde genel olarak işlenen methiye, gazel, tasvir vs. temalardan oluşmuştur. Tahmis ve tanzim gibi nazım şekilleri de bulunmaktadır.
In this study, twenty-two scholars and men of letters who grew up in the Ottoman education and training system in and around Istanbul in the 17th century and contributed to Arabic and Arabic literature are mentioned. These are Qāḍī-ʿaskar Qāf-zāde Fayḍ Allāh b. Aḥmed (died 1020/1611), Güzelce Rūstem Pasha-zāde Ḥüseyin Ḥasībī Efendī (d. 1023/1614), Taşköpri-zāde Kemāleddīn Efendī (d. 1030/1621), Khōca-zâde Esʿad Efendī (d. 1034/1625), Ghanīzāde Meḥmed Nādirī (d. 1036/1627), Veysī (d. 1037/1628), ʿAlī Rizāī (d. 1039/1630), ʿAzmī-zāde Muṣṭafā Ḥâletî (d. 1040/1631), Akhī-zāde Ḥüseyin Efendī (d. 1043/1634), Shaykhī Seyyid Meḥmed Allāme Efendī (d. 1044/1635), Nevʿīzāde ʿAṭāʾī (died. 1045/1635), Nevʿīzāde ʿAṭāʾī 's son Meḥmed, Manṭıḳī Aḥmed Efendī (d. 1045/1635), Zekeriyyā-zāde Yaḥyā Efendī (d. 1053/ 1644), Bahāʾī Meḥmed Efendī (d. 1064/1654), Abū Saʿīd Meḥmed Efendī (d. 1072/1662), Abd al-Laṭīf Unsī (d. 1075/1664), Meḥmed ʿİṣmetī (d. 1076/1665), Ibn Saʿdī Seyyid ʿAbdallāh b. Sayfallāh al-Kostantīnī (d. 1079/1669), Qocaḥusām-zāde ʿAbd al-Raḥmān Efendī (d. 1081/1670), ʿİzzetī Meḥmed Efendī (d. 1092/1681) and ʿAbd al-Bāqī ʿĀrif Efendī (d. 1125/1713). Information about these scholars and men of letters will be given, if any, their works will be mentioned and examples from their poems or literary prose will be given. This situation will reveal a general point of view about the contribution of the intellectual group who grew up in Istanbul in the said period to the Arabic language. The interest shown to Arabic from a non-geographical center where Arabs live has led to the development of this language and its transfer to geographies far from the environment where it is spoken. At that time, when Istanbul preserved its vitality as a scientific center, Arabic and rhetoric were taught as a basic course in educational institutions. Scientific staff from these institutions supported the Arabic language by producing works. Since the Ottoman Empire dominated the Arab geography, it was in constant contact with the Arab intellectual class, thanks to the officials appointed from Istanbul. The fact that these cadres who grew up in the capital and its surroundings are mostly not Arabs makes the issue even more important. The common opinion is that Anatolian-based scholars concentrated on the grammar of Arabic. However, the existence of poets and writers who contributed more or less to Arabic literature should not be ignored. It is thought that such studies can be evaluated within the scope of the discussions made by the Arab world about the development or decline of Arabic and Arabic literature in the Ottoman period. The main sources providing information about poets and men of letters who lived in that period are Muḥammad Amīn al-Muḥibbī's (d. 1111/1699) Nafḥat al-Rayḥāne ve raşhat ṭılāʾi'l-ḥāne and Ḫulâṣat al-eser fī aʿyân al-ḳarn al-ḥâdiye 'aşar, Nevʿīzāde ʿAṭāʾī's (d. 1045/1635) Ḥadâiḳ al-ḥaḳâiḳ fî tekmilet al-Şaḳâiḳ, Veqāʾiʿ al-fuḍalâ by Shaykhī Meḥmed Efendī (d. 1144/1731) Sicill-i ʿOsmānī by Meḥmed Süreyyā (d. 1845-1909) and Osmanlı Müellifleri by Bursalı Meḥmed Ṭāhir (d. 1861-1925) are the works named. In these works, although information is given about the literati, especially in al-Muḥibbī's works, verse and prose examples of their literary works belonging to the field of Arabic literature are presented.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
PDF Görüntüle
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley
