Abstract:

İnsan, yaşamını sürdürürken ve doğadan faydalanırken çevreye yönelik birtakım etkilerde bulunur. Doğal çevre de, kendisinden faydalanan ve yaşamını kendisine bağlı olarak sürdüren insanı etkilemektedir. Bu etkiler; ekonomik, biyolojik, psikolojik, toplumsal vb. anlamlarda kendini gösterir. Geçmişten günümüze insan ile doğa sürekli etkileşim halinde olmuştur. İnanç ve gelenekler insanoğlunun algıları ve tutumları üzerindeki belirleyici etkisiyle bu etkileşimin önemli bir faktörü durumundadır. Yaşam içerisinde insanların, inanışlarından ve güçlü geleneklerinden kaynaklanan tutumlarıyla, doğa üzerinde olumlu veya olumsuz etkilerini görmek mümkündür. Bu çalışmada Tokat ili sınırları içerisinde yer alan bazı köylerde güçlü bir geleneğe dönüşmüş inanışların, özellikle ağaçların korunması üzerindeki olumlu etkisi ele alınmaktadır. İnançlar, gelenekler ve değerlerin doğa koruma üzerindeki olumlu etkisine dikkat çekmek ve bu durumun örneklerini kayda geçirmek çalışmamızın amacını teşkil etmektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Bu amaç doğrultusunda yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmış ve Tokat il merkezine bağlı Günevi, Çöreğibüyük, Kızılköy ve Döllük köylerinde köy sakinleriyle görüşmeler yapılmıştır. Ayrıca çalışma sahasında arazi gözlemleri ve konuyla ilgili literatür taraması yapılmıştır. Araştırma sonucunda ziyaret yerlerine atfedilen kutsallığa bağlı olarak, etrafındaki doğal ortamın korunduğu, bu ortamdaki kurt, tavşan gibi yabani hayvanların avlanmadığı bulgularına ulaşılmıştır. İnançtan kaynaklanan bir geleneğe dönüşmüş bu korumaya bağlı olarak ziyaret yerlerindeki bazı ağaçların diğer doğal ortamlardaki ağaçlara göre adeta “anıt ağaç” şeklinde geliştiği gözlenmiştir. Ayrıca, bu konuda genç nesillere kültürel aktarımın (otantik öğrenme) yapıldığı gözlenmiştir. Bu çalışmanın geliştirilerek Tokat ve çevre illerde bulunan benzer mekânların kayıtlara geçirilebileceği, Türkiye’nin başka bölgelerinde yapılacak çalışmaları teşvik edebileceği öngörülmektedir.

Keywords: