Özet:

Adam çalıştıranın sorumluluğu, bir kimsenin, kendi menfaatine olan bir işin görülmesi amacıyla, bağımlılık arz eden bir çalıştırma ilişkisi içerisinde çalıştırdığı kişinin işi gördüğü sırada hukuka aykırı fiili ile başkasına verdiği zarardan sorumluluğunu ifade eder. Bu sorumluluk anlayışının tarihsel kökeni, Roma hukukunda gemi işletenin sorumluluğuna, Anglo-Sakson hukukunda ise 17. yüzyıla tarihlenen bir denizcilik davasına kadar uzanmaktadır. Zaman içerisinde genel bir norm niteliği kazanan adam çalıştıranın sorumluluğu, tarihsel süreç içerisinde sorumluluk hukukuna ilişkin önemli meselelerin çözümüne hukuki zemin sağlamıştır. Karşılaştırmalı hukuk verileri, adam çalıştıranın sorumluluğunun, doğrudan sorumluluk ve dolaylı sorumluluk şeklinde iki farklı model üzerine kurulduğunu göstermektedir. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun “adam çalıştıranın sorumluluğu” kenar başlıklı 66. maddesinde, hâkim modelden farklı olarak, doğrudan sorumluluk esası benimsenmiştir. Bu sorumluluk modeli, adam çalıştıranın objektif özen yükümlülüğünü ihlâl ettiği varsayımı üzerine kuruludur ve çalışanın şahsi sorumluluğundan bağımsızlaştırılmıştır. Ayrıca, adam çalıştıranın çalışan üzerindeki hâkimiyetine kaynaklık eden bağımlı çalıştırma ilişkisi, nitelik ve içerik bakımından oldukça geniş bir yelpazede değerlendirilmektedir. Tüm bu özellikler, TBK m. 66 hükmüne dinamik ve geniş bir uygulama alanı sağlamaktadır. Öte yandan, günümüzün teknolojik gelişmeleri, modern işletmeleri de baş döndürücü bir hızla dönüştürmektedir. Yüksek düzeyde yapay zekâya sahip robotik teknolojiler, mal ve hizmet piyasalarında hızla yer almaktadır. Modern işletmelerin bu farklı örgütlenme yapısı, işletme faaliyetinde bu tür teknik teçhizat kullanımından kaynaklanan zararlardan sorumluluğa ilişkin hukuki bir dayanak arayışını beraberinde getirmiştir. Bu çalışmada köklü bir tarihsel geçmişe sahip olan adam çalıştıranın sorumluluğunun, TBK m. 66/f.3 hükmünün hukuki niteliğine ilişkin tartışmalar ışığında, teknolojik gelişmelerle dönüşen modern işletme faaliyetine ve çalışma hayatına uyum sağlayan dinamik özellikleri değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler: