Özet:

Dil, insanların ihtiyaçlarını, düşünce ve kültürlerini ifade etmek için kullandıkları bir araçtır. Şüphesiz, ulusların birbirleriyle olan münasebetleri dilsel etkileşimle sonuçlanmaktadır. Dünya dillerinin birbirlerini etkilemeleri konusunda -özellikle İslam dünyasını uzun süre yöneten Osmanlı hilafetinin dili olan Türkçeden bahsediyorsak- hiçbir şüphe yoktur. Bölgenin ve dünyanın en eski ve en önemli dillerinden olan Türkçe, Arap dili ve Arap lehçelerinden etkilendiği gibi tarihsel süreçte onları da etkilemiştir. Irak lehçesi üzerindeki etkisi ise önemli boyutlardadır; ayrıca bu etki sadece kelimelerle sınırlı kalmamış, terkiplerin ötesine geçmiştir. Söz konusu etkinin en önemli nedenleri arasında; Irak'ın asırlarca Osmanlı hilafeti altında yaşaması, iki ülkenin birbirine komşu olması ve aralarındaki ticari-kültürel ilişkiler sayılabilir. Bu çalışma, Türk dili ile Irak lehçesi arasındaki ilişkiyi ve günümüz Irak lehçesinde bulunan Türkçe kelime ve yapı unsurlarını sıralayarak, Türk dilinin çağdaş Irak lehçesi üzerindeki etkisinin boyutlarını göstermeyi amaçlamaktadır. Araştırma sonunda, Türk dilinin Arap dili ve lehçeleri -özellikle de Irak lehçesi- üzerindeki etkisi bariz bir şekilde ortaya çıkmıştır. Çalışmada, Irak lehçesinde neredeyse standart olan bazı Türkçe üslup ve terkiplere ek olarak, yüzden fazla Türkçe kelime üzerinde duruldu. Ayrıca Irak lehçesinde Türkçenin etkisinin bazı kelime ve dil yapılarıyla sınırlı kalmadığı, bilakis bazı yabancı kelimelerin Irak lehçesine Türkçe üzerinden girmiş olduğu da tespit edildi.

Anahtar Kelimeler: