Özet:

Avrupa’da, 19. yüzyılından itibaren sanayide ve şehirlerin aydınlatılmasında kullanılmaya başlanan elektrik enerjisi, Osmanlı Devleti’ne oldukça geç girmiştir. Yirminci yüzyılın başından itibaren şehirlerin elektrikle aydınlatılması ve elektrikli tramvayların işletilmesi için pek çok yabancı şirkete imtiyazlar verilmiş, ancak beklenen neticeler alınamamış, elektrik üretimi ve tüketimi ülke geneline yayılamamıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün öncülüğünde kurulan Türkiye Cumhuriyeti’ne başkentlik eden Ankara şehrinin elektrikle aydınlatılması için 1924 yılında teşebbüse geçilmiş, belediyenin idaresinde ilk elektrik santrali kurulmuştur. Şehrin hızla büyümesi elektriğe olan ihtiyacı da artırmış, 24 Mart 1927 tarihinde Nafıa Vekâleti ile Stettiner Chamotte-Fabrik Anonim Şirketi arasında bir anlaşma imzalanarak, şehrin elektrik üretim ve dağıtım işi bu şirkete devredilmiştir. 60 yıllık imtiyaz alan Şirket, Ankara’da elektrik üretim ve dağıtım işini gerçekleştirmek için, 1 Ocak 1929 tarihinden itibaren faaliyete başlayan, “Ankara Elektrik Türk Anonim Şirketi”ni kurmuştur. Şirket, daha sonra “Ankara Elektrik ve Havagazı Şirketi” adını almış ve 1939 yılında hükümet tarafından satın alınmıştır. Çalışmamızda, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi’ndeki belgelere dayanarak, Cumhuriyet’in ilk yıllarında Ankara’da elektrik üretimi ve dağıtımına yönelik atılan adımlar; Ankara Elektrik Türk Anonim Şirketi’nin 1929-1939 yılları arasındaki faaliyeti; gelir-gider durumu; idare heyeti; elektrik üretim ve dağıtım kapasitesi; karşılaşılan güçlükler; açılan santraller ve kapasiteleri; elektrik ücretindeki dalgalanmalar; şirketin hükümetle olan ilişkileri hakkında bilgi verilecektir. Amacımız, elektrik enerjisinin Türkiye’deki tarihi gelişimi ve Ankara şehir tarihine yönelik araştırmalara katkı sağlamaktır.

Anahtar Kelimeler: