Özet:

Türk dilinde ihtimal anlamı farklı yapılarla verilebilmektedir. Örneğin Türkiye Türkçesinde gelecek zaman eki, cümlede kesinlik ifadesi yoksa, ihtimal bildirebilir. Aynı zamanda fiil kök ve gövdelerine eklenen –mIş/-mUş eki ve ol- yardımcı fiilinin üzerine eklenen teklik üçüncü şahıs gereklilik kipi eki (-mIş/-mUş olmalı) ile kurulan yapı da; ol- fiilinin üzerine şart eki ve gerek (olsa gerek) sözcüğünün gelmesiyle oluşan yapı da Türkiye Türkçesinde ihtimal bildiren yapılardandır. Ancak Türkiye Türkçesi üzerine yapılan gramer çalışmalarında bu son iki için ihtimal kipi terimi kullanılmaz. Bu yapılar genellikle gereklilik kipi veya dilek-şart kipi içinde değerlendirilir. Tarihi Türk lehçelerinde de izleri görülen –sA kerek ihtimal yapısı çağdaş Kazak ve Kırgız Türkçelerinde başlı başına bir kip kurmaktadır. Bu kip, Türkiye Türkçesinden farklı olarak sadece teklik üçüncü şahıs ile değil diğer şahıslarla da çekimlenmektedir. Bu kipin, bu lehçelerde Türkiye Türkçesinden daha işlek bir şekilde kullanıldığını belirtmek mümkündür. Bu lehçelerde ihtimal kipi olarak kullanılan kipin dışında ihtimal bildiren diğer kipler de mevcuttur. Bu çalışmada Kazak Türkçesindeki ve Kırgız Türkçesindeki ihtimal kipi ve ihtimal anlamlı diğer kipler işlenecektir.

Anahtar Kelimeler: