Özet:

1980li yıllar sonrasında artan finansal serbestleşme eğilimi gelişmekte olan ülkelerin tümünü etkilemiştir. Gelişmiş ülkelerin sermaye birikimine sahip olmayan bu ülkeler, 1980’li yıllarda, yaşanan hızlı dönüşümün de etkisi ile ardı ardına finansal krizlere maruz kalmıştır. Tüm bu gelişmeler Türkiye ekonomisini de etkilemiş yerel kırılganlıklardan kaynaklanan 1994 ve 2001 finansal krizlerinin ardından neredeyse tüm dünyada etkisini gösteren 2008 krizi de Türkiye’nin makroekonomik performansını olumsuz yönde etkilemiştir. Aralık 2019’da Çin’de baş gösterip tüm dünyayı etkisi altına alan Covid-19 virüsü ve ardından oluşan pandemi süreci Türkiye’de de derinden hissedilmektedir. Finansal krizleri konu edinen sayısız çalışma bulunmakta, buna ek olarak Covid-19 ‘in genel ve sektörel ekonomik etkilerini inceleyen çalışmaların sayısı da günden güne artmaktadır. Ancak yaptığımız literatür çalışması göstermiştir ki önceki çalışmalar ya tek tek krizleri ya da pandemi sürecini ele almıştır. Bu çalışmada, Türkiye’nin 1990’lı yıllarda günümüze yaşadığı, etkilendiği krizler ile Covid-19 ve pandemi sürecini bir arada ele alınarak bankacılık sektörü karlılığının uzun bir dönemde incelenmesi amaçlanmaktadır. Çalışmamız bu yönüyle diğer çalışmalardan farklılık göstermektedir. 1990-2020 dönemine ait konsolide olmayan bankacılık sektörü finansal tabloları üzerinden TBB tarafından hesaplanan bankacılık sektörü ortalama aktif karlılığı (BSROA) ile bankacılık sektörü ortalama özkaynak karlılığı (BSROE) serileri öncelikle grafiksel olarak analiz edilerek, krizler ile pandeminin karlılık üzerindeki etkileri karşılaştırılmaya çalışılmıştır. İkinci olarak Box Jenkins metodolojisi kullanılarak BSROA ve BSROE için en uygun modelin tespiti yapılmış, 2021-2023 yılları için öngörüde bulunulmuştur. BSROE için ARMA(0,2) modeli, BSROA için ARIMA(0,1,2) modeli en uygun model olarak tespit edilmiş 2023 yılı öngörü değerleri ise BSROE için 14.47, BSROA için ise 1.01 olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler: