Özet:

İşsizlik ile ücret arasındaki ilişki iktisat kuramının önemli tartışmalarından birini oluşturmaktadır. Ana akım iktisat kuramında işsizlik, denge seviyesinin üzerine çıkan ücretler nedeniyle aşırı işgücü arzından kaynaklanmakta bu anlamda nedensellik yönü ücretlerden işsizliğe doğru açıklanmaktadır. Bununla birlikte farklı yaklaşımlarda işsizlik oranından ücret düzeyine doğru bir nedensellik ilişkisinin varlığına dair önemli bulgular elde edilmektedir. Bu bulguların dayandığı analizlerin ortak noktası, ücret düzeyi veya ücret düzeyindeki değişimlerin işsizlikle ilişkisinin modellenmesinde ücretin bağımlı, işsizliğin bağımsız değişken olarak kabul edilmesi ve işsizliğin ücretler üzerinde negatif ve baskılayıcı bir etkiye sahip olduğu görüşüdür. Bu çalışma, işsizlik-ücret ilişkisini “yedek işgücü ordusu” üzerinden incelemekte ve kapitalist rekabete dayalı sermaye birikimi koşullarında yedek işgücü ordusunun büyüklüğünün ücretler üzerinde baskılayıcı bir etkiye sahip olduğunu savunmaktadır. Bu bağlamda yedek işgücü ordusu ile reel ücret hareketleri arasındaki ilişki ve sektörler arasındaki farklılıkların kalıcı olup olmadığı araştırılmaktadır. Çalışmada Hane Halkı İşgücü Anketlerinin karşılaştırılabilir verileri doğrultusunda 2004-2013 yıllarını kapsayan on yıllık zaman dilimi ele alınmakta bu veriler üzerinden belirlenen yedek işgücü ordusu göstergesi ile ücretler arasındaki ilişki tarım, sanayi ve hizmet alanlarından oluşan dokuz sektör için panel veri analizi ile incelenmektedir. İncelemede yedek işgücü ordusu ile reel ücret dalgalanmalarının ters yönde hareket ettiği ve sektörel farklılıkların bu ilişkide anlamlı bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Buna göre, bir sektörde yedek işgücü ordusunun büyüklüğü sektöre ait ortalama reel ücretler üzerinde baskılayıcı bir etkiye sahiptir ve yedek işgücü ordusundaki bir birimlik artış, reel ücretlerde 0,23 birimlik azalmayla ilişkilidir. Sektörler arasındaki ücret ve yedek işgücü ordusu farklılıklarının ise kalıcı olmadığı sonucuna ulaşılmakta uzun dönemde ücretlerin eşitlenmesi eğilimini açıklayan serbest rekabet kuramında yedek işgücü ordusu hareketlerinin açıklayıcı olduğu ortaya konulmaktadır.

Anahtar Kelimeler: