Özet:

İbn Haldun’un Mukaddime adlı eseri, Osmanlı klasik döneminden itibaren ilim ve siyaset dünyasında çokça okunmuş kitaplardan birisidir. Onun görüşleri, Osmanlı tarihçileri, toplum ve siyaset düşünürleri arasında pek çok takipçi bulmuştur. Mukaddime’nin ilk beş bölümü Şeyhülislam Pîrîzâde Mehmed Sâhib Efendi tarafından XVIII. yüzyılın ilk yarısında, altıncı bölümü ise Ahmed Cevdet Paşa tarafından XIX. yüzyılda Türkçeye kazandırılmıştır. Mütercimler Mukaddime’yi Arapçadan Osmanlı Türkçesine aktarmakla kalmamış, onu aynı zamanda yorumlamışlardır. Bu yazı, Pîrîzâde ve Cevdet Paşa’nın katkılarını ortaya koymayı ve bu yolla Osmanlı Devleti’nin son dönemlerindeki zihniyet dünyasını kısmen de olsa yansıtmayı amaçlamakta, bu yolla da Mukaddime’de ele alınan konulara Osmanlı ulema ve yöneticilerinin yaklaşımlarına dair bazı ipuçları yakalamayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler: