Özet:

Altı asırlık bir hükümdarlık olan Osmanlı İmparatorluğu tarihte yer etmiş sayılı kültür ve medeniyetlerden biridir. 1000 yılı aşkın bir süredir Bizans’a başkentlik etmiş olan İstanbul ise bu imparatorluğun küçük bir beylik olarak kurulmasından itibaren bir medeniyet başkenti olarak hayal edilmiş, 1453 yılından işgal edildiği 1920 yılında kadar bir cihan medeniyetinin başkenti olmuş ve cumhuriyetten sonra da pek çok kültür ve uygarlığı içinde barındıran bir merkez olarak varlığını sürdürmüştür. İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu’nda musikinin de merkezidir. Birçok ünlü müzisyen “Osmanlı’nın merkezi olan” ve “Osmanlının merkezinde bulunan” sarayda yetişmiş, diğer müzisyenler de devamlı surette buradan desteklenmiştir. Bu nedenle Osmanlı-İstanbul ve Saray üçgeni diğer alanlarda olduğu gibi, müzik açısından da bir temel teşkil etmektedir. Sarayda padişah huzurunda kurulan müzik meclisleri; konak ve köşklerde, halk arasında yapılanan ziyafetlere daima örnek olmuştur. Bu nedenle saray, Osmanlı ve İstanbul müzik hayatındaki etkileşim ve değişimin aynası konumundadır. Özellikle saray içerisinde bulunan ve din, şiir, hukuk, mantık, felsefe, geometri, coğrafya, astronomi, hat, tezhip, resim ve müzik derslerinin verildiği Enderun pek çok müzisyenin yetişmesini sağlamış, sanata ilgisi olan herkesin girmek istediği bir kurum halini almıştır. Osmanlı Türk Müziği’nin İstanbul’da kimlik kazanıp, gelişmesi açısından, mutlakıyetle yönetilen bir ülkede saray tarafından desteklenmesinin önemi büyüktür. Çünkü merkez tarafından desteklenen, padişahların dahi bestekâr ya da müzisyen olduğu müziğinin doruk noktasına ulaşması kaçınılmazdır. Bu makalede Osmanlı-İstanbul ve Saray üçgeni bağlamında Türk müziği yaşamı ele alınacak, medeniyetler başkenti olan bu şehrin ve ev sahipliğini yaptığı, Osmanlı’nın merkezi olan sarayın Türk Müziğindeki yeri ve önemi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler: