ASOS INDEKS
Citation Number
2
Views
7
Bu makalede genel olarak hadis kaynakları, özel olarak da ilel eserlerinde metin tenkidi yapılmadığı tezi tahkik edilmiş ancak İbn Ebû Hâtim’in (öl. 327/938) ʿİlelü’l-ḥadîs̱ isimli eserinin incelenmesi neticesinde bu tezin aksini ispatlayan bulgular elde edilmiştir. ʿİlel’de Kur’ân-ı Kerîm’e, sahih hadislere, icmâa, tarihî bilgilere, vâkıaya, râvinin sözüne, kelamın siyâkına, amele muvafakat/muhalefet, nübüvvet kelamına benzememe, dinin asılları konusunda teferrüd, isrâiliyata benzeme gibi on bir metin tenkidi kıstasının tasrih edilerek kullanıldığı toplam 139 örnek tespit edilmiştir. Bunlara ilaveten haklarında münker veya batıl gibi mücmel tabirlerin kullanıldığı hadislerin tahkik edilerek metnin teferrüdü veya muhalefeti sebebiyle tenkit edilip edilmediğinin anlaşılabileceğine işaret edilerek bu şekilde metni tenkit edilen 288 hadis tespit edilmiştir. Bazı araştırmaların bulgularından ve eserin muhakkiklerinin notlarından istifadeyle tespit edilen bu rakam daha geniş bir araştırmayla çok daha artacaktır. Ayrıca, umûmü’l-belvâya benzer şekilde teferrüdün de muhaddislerce metnin tenkidi için önemli bir gerekçe olduğu hususuna değinilmiş ve ʿİlel’de teferrüd gerekçe gösterilerek metni tenkit edilmiş olan 51 örneğe işaret edilmiştir. Muhafazakâr bir tahminle ʿİlel’de toplam 559 hadisin metninin tenkid edildiği saptanmıştır bu rakamın eserdeki toplam hadis sayısına oranı yaklaşık beşte birdir. Ancak münker/bâtıl/kezib/mevzû hükmü verilen haberlerin çoğunun mâna nekâreti sebebiyle tenkit edildiği düşünüldüğünde önceki hesaplamaya dâhil edilmeyen 313 hadis daha ilave edilerek toplamda 872 haberin (toplam hadis sayısının yaklaşık yüzde otuzu) metninin tenkit edildiği anlaşılmaktadır. Ancak bu sayısal çokluk münekkitlerin senede ya da metne gösterdiği ihtimamın değil, hataların yapılış sıklığının bir göstergesidir. ʿİlel’de Şu’be, Süfyân es-Sevrî ve Süfyan b. Uyeyne gibi en önde gelen muhaddislerin metindeki hataları tespit edilmiş Sahîhayn, Sahîh İbn Hibbân ve Sahîh İbn Huzeyme dâhil olmak üzere muteber hadis kaynaklarındaki pek çok hadis metin tenkidine tâbi tutulmuştur.
In this article, the thesis that content criticism was not applied in ḥadīth works in general and in ʿilal books in particular has been investigated. However, as a result of examining Ibn Abī Ḥātim’s ‘ilal al-ḥadīth, findings that prove the opposite of this claim have been obtained. In ʿilal a total of 139 examples in which eleven content criticism criteria such as contradiction to al-Ḳurʾān, ḥadīth, consensus, historical facts, reality, the words of the transmitter; not resembling to the words of the Prophet, being single in transmitting a ḥadīth an important topic of the religion have been applied were detected. Furthermore, it has been pointed out that by examining the ḥadīths about which concise terms such as munkar have been used it can be understood whether these ḥadīths have been criticised due to the singleness or contradiction of the text. A total of 288 ḥadīth the text of which were criticised in this manner has been determined. This number which was found by the findings of some studies and by making use of the notes of the editors of the work will increase by a more comprehensive research. Furthermore, the fact that singleness of the text of the ḥadīth is an important criterion for the ḥadīth scholars for the purpose of content criticism has been examined in an extensive way in the light of the explanations and applications of ḥadīth scholars. A total of 51 examples in which the singleness of the text of the ḥadīth has been used as a reason for content criticism has been detected. In sum it has been determined that in ʿilal the texts of a total of 559 ḥadīths have been criticised. This number corresponds to twenty percent of the total number of ḥadīths in ʿilal. This quantity does not represent the attention paid to the sanad or text of the ḥadīth by the ḥadīth scholar; it only represents the frequency of the mistakes done in sanad or the text.
Article Detail 
Citation Owners
Similar Articles
Journal Information
Listen Paper
Print This Page
Share
Mendeley
