Özet:

HASTA VE SAĞLIK ÇALIŞANLARININ, HASTA HAKLARI KONUSUNDA BİLGİ DÜZEYLERİ: BİR MÜDAHALE ÇALIŞMASI KNOWLEDGE LEVELS OF PATIENTS AND HEALTH STAFFS “PATIENT RIGHTS”:  AN INTERVENTION STUDY Ö. ERDEM1  H.S. AKGÜN2 1 Uzm. Dr. Özgür ERDEM, Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Ankara 2 Prof. Dr. Hediye Seval AKGÜN Başkent Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Ankara ÖZ Amaç Bu araştırma ile Başkent Üniversitesi Hastanesi ve bağlı sağlık kuruluşlarına başvuran hastalar ve sağlık çalışanlarının hasta hakları konusundaki bilgilerinin, müdahale öncesi ve sonrası düzeylerinin karşılaştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem Bu araştırma müdahale tipi epidemiyolojik bir araştırma olup, 2006 yılında hastaların ve sağlık çalışanlarının, hasta hakları konusunda bilgi düzeyi belirlenmiş ve 2007 yılında müdahale yöntemleri uygulanarak, müdahalelerin etkililiği değerlendirilmiştir. Veri toplama aracı olarak anket formu kullanılmıştır. Müdahale yöntemleri olarak, sağlık çalışanlarına eğitim verilmiş ve eğitim kitapçığı hazırlanmış; hastalara ise hasta hakları konusunda broşürler dağıtılmış ve hasta danışmanları aracılığı ile bilgilendirme yapılmıştır. Bulgular Araştırmaya toplam 1240 sağlık çalışanı ve 988 hasta katılmıştır. Katılım oranı, müdahale öncesi grupta sağlık çalışanı ve hasta için tam iken, müdahale sonrası grupta hastaların örneklem sayısının %72’sine ulaşılmıştır. Hesaplanan bilgi düzeyi skor puanları, sağlık çalışanı ve hastalar için müdahale öncesi ve sonrası gruba göre değerlendirilmiştir. Müdahalenin, sağlık çalışanları için bilgi düzeyi skor puanını 4,9 kat etkilediği ve müdahale sonrası grupta bilgi düzeyi skor puanının artmış olduğu görülmüştür. Hastaların müdahale sonrası grupta bilgi düzeyi skor puanlarının artmış olmasına rağmen müdahalenin istatistiksel açıdan gruplar arasında farklılık oluşturmadığı saptanmıştır. Araştırmadaki incelenenlerin hasta hakları ile ilgili ülkemizdeki mevzuatı(hasta hakları yönetmeliği) okuma durumu değerlendirilmiştir. Müdahale öncesi sağlık çalışanlarının %12,6’sı yönetmeliği okurken, müdahale sorası %25,2’sinin yönetmeliği okuduğu görülmüştür. Müdahalenin, sağlık çalışanları üzerinde, yönetmeliği okuma durumuna 2,3 kat etki ettiği saptanmıştır. Tüm hastaların %8’nin yönetmeliği okuduğu görülmüştür. Hastalar açısından müdahale yöntemlerinin yönetmeliği okuma durumunu etkilemediği saptanmıştır. Sonuç Araştırma sonucu değerlendirildiğinde, ülkemizde hasta hakları ile ilgili yasal düzenlemelerin varlığına rağmen, bu hakların sağlık çalışanları ve hastalar tarafından yeterince bilinmediği görülmektedir.  Sağlık çalışanları ve hastaların hasta hakları konusunda bilgi düzeylerinin artırmasında sağlık eğitimleri etkili bir müdahale yöntemi olup,  sağlık eğitimlerinin geliştirilerek devamlılığının sağlanması, sürece katkı sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Hasta hakları; sağlık eğitimi; müdahale Abstract Objective This study aimed to compare the pre- and post-intervention status of health staff and patients who applied to Başkent University Hospital and Affiliated Health Institutions by determining the level of information about patient rights.  Materials and Methods This research is a field trial (intervention) study. The knowledge level of the hospital employees and patients about patients’ rights is determined in 2006 and after 6 months of implementing the interventions the efficiency of the interventions is evaluated in 2007. The questionnaire is used as a data collection tool. The intervention methods comprise employee training course and training book, brochure about the patients’ rights and information to patients by patients’ advisers.  Results 1240 staff and 988 patients are participated in the research.  The participation rate is 100% for the employee and the patient before the intervention while the rate is decreased to 72% after the intervention for patients. The calculated knowledge scores for groups employee and patients are evaluated according to the before and after intervention. The intervention makes an increment of the knowledge score of employee 4.9 times more and the knowledge level score of the group increases after the intervention. Although the information level scores of patients increase after the intervention, it is not statistically significant.  It is observed that the legislation is read by the 12.6% of the employee before intervention while the 25.2% of the employee read it after the intervention. The intervention on the employee affects the reading status of legislation 2.3 times more. It is seen that the 8% of all patients read the legislation. It is confirmed that the intervention methods do not affect the reading status of patients.  Conclusion As a result of the research, despite the existence of legal regulations on patient rights in our country, it seems that these rights are not sufficiently known by patients and health staff. Increasing the level of knowledge of the staff and the patients is an important point of health training and the improvement and continuation of the health training will contribute to the process.  Key Words: Patient rights; health training; intervention

Anahtar Kelimeler: