Abstract:

Bir dilin lehçeleri veya akraba olduğu diller arasında ses, anlam, yapı bakımından birbirine benzerlikleri olduğu gibi anlam bakımından herhangi bir örtüşmenin olmadığı durumlar da söz konusudur. Özellikle iki dilin veya lehçenin eş değerlik sınırları bakımından birbirine aktarılmasında ortaya çıkan “eş değerler” birtakım sorunlar yaratmaktadır. Bu sorunlardan biri de “yalancı eş değerler” konusudur. Türkiye’de 1990’lı yıllardan beri incelenmeye başlayan “yalancı eş değer” konusu daha çok Türk Lehçeleri ile Türkiye Türkçesi arasındaki metin aktarmalarında yapılmaktadır.  Yapılan metin aktarmalarındaki yalancı eş değerlik çalışmalarının çoğunluğu ise kelimeler üzerinedir. Kavram alanları bakımından birbiriyle örtüşmeyen ve yalancı eş değerlik olarak adlandırılan bu tür yapıların aktarmaları hatalara yol açtığı gibi anlamayı da güçleştirdiği belirlenmektedir.Bu çalışmada Uppsala Üniversitesinin Carolina Rediviva Kütüphanesindeki Osmanlı dönemine ait el yazması ve matbu eserlerden biri olan ve Miladî 1650 (Hicrî 1060) yıllarında Molla Hüseyin tarafından istinsah edilen Eski Anadolu Türkçesi dönemine ait Kırk Vezir Hikâyeleri’nin, Mehmet Dursun ERDEM tarafından aynı adla Türkiye Türkçesine aktarımı yapılan çalışmasında yer alan metinlerdeki “yalancı eş değerli” kelimeler üzerinde durulmuştur. Çalışmada, Türkiye Türkçesine aktarımı yapılan metinlerden sınırlı sayıda kelime seçilerek incelemede bulunulmuştur. İncelemede bulunulan kelimeler ise, Eski Anadolu Türkçesi ve Türkiye Türkçesi arasındaki “tam yalancı eş değerlik” bakımından ele alınmıştır. Hem kaynak hem hedef lehçede, ses ve şekil yönüyle birebir örtüşen bu kelimelerin anlamlarının tamamen farklı olduğuna dikkat çekilmiştir.   

Keywords: