Özet:

Sıtma, gerek Osmanlı Devleti’nin gerek Türkiye Cumhuriyeti’nin önemli sağlık sorunları arasında yer almış, mücadelesinde çeşitli önlemlere başvurulmuştur. Devlet eliyle kinin dağıtımı her iki dönemde sıtmayla mücadele konusunda başvurulan yöntemler arasında yer almıştır. 2 Ramazan 1334 tarihli “Kinin Tedariki için 1332 Sıhhiye Müdüriyeti Umumiyesi Bütçesine 50.000 Lira Tahsisiyat Fevkelade İlavesi Hakkında Kanunu Muvakkat” ile vatandaşlara halis ve ucuz kinin sağlanması amaçlanmıştır. Adı geçen kanunda bu kanunun uygulamasının çıkarılacak bir nizamname ile belirleneceği belirtilmiştir. Bu bağlamda “Kinin Tedarikine dair 2 Ramazan 1334 tarihli Kanunu Muvakkatın Suret-i Tatbikiyesi Hakkında Nizamname” yayımlanmıştır. Nizamname kininin nasıl tedarik edileceği, satılacağı, fiyatlandırılacağı, saklanacağı, kimler tarafından satılabileceği gibi pek çok başlıkta düzenlemelere yer vermiştir. 4 Nisan 1333 tarihli “Kinin Tedariki ve Füruhatı Hakkında Kanun” ile halis kinin tedariki ve ahaliye satmak üzere Sıhhiye Müdüriyeti Umumiyesinin bütçesine her sene bir fasıl kişad olunacağı belirtilmiştir. Osmanlı döneminde bu yasal düzenlemeler ile devlet eliyle kinin satılmıştır. Cumhuriyet dönemine gelindiğinde devlet eliyle kinin satışına devam edildiği görülmektedir. Hatta konu ile ilgili düzenlemelerde Osmanlı döneminde çıkarılan yasal düzenlemelerin kaldırılmadığı, bu yasaların devamı niteliğinde yasların çıkarıldığı dikkat çekmektedir. 26 Nisan 1926 tarihli “Kinin Tedariki ve Füruhatı Hakkında 4 Nisan 1333 Tarihli Kanunun dördüncü Maddesinin Tadiline Dair Kanun” ile Osmanlı döneminde çıkarılan kanunda tadilata gidilerek kinin tedariki konusunda yeni düzenleme getirilmiştir. Aynı şekilde 28 Mayıs 1931 tarihli “26 Nisan 1926 tarih ve 827 numaralı kanun mucibince kinin alım satımı faslı mahsusuna tahsisat kaydının tasdikina dair kanun” gibi 1936, 1937, 1939, 1940 yıllarında kinin için yapılan tahsisatlar konusunda kanunlar yayımlanmıştır. 9 Mayıs 1942 tarihli “Kininlerin Beyana Tabi tutulmasına ve Elkonulmasına Dair 322 sayılı kararın Meriet Konulmasına Dair Kararneme” ile Kininin toplatılması yoluna gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler: