Abstract:

Kökeni harfçiliğe dayanan Hurufilik 14.yy.da Fazlullah-ı Hurufi tarafından kurulmuştur. Hurufiler dili, sayıları, harfleri çok anlamlılığa ve çağrışımlara imkân vermesi nedeniyle tevillerinde kullanmışlar, kâinat kitabı olan Kuran ile insan arasındaki matematiksel uyumu ortaya koymaya çalışmışlardır. İran’da ortaya çıkan ancak iman dairesinde kabul edilmemeleri nedeniyle burada tutunamayan inanış Anadolu’ya yönelmiştir. Hurufilik mensupları Fatih zamanından başlayarak idam edilmeye başlanmış ve sürgüne yollanmışlardır. Bu sebeple farklı dergâhlar içerisinde varlıklarını sürdürmeye ve sürgünler nedeniyle Balkanlara yayılmaya başlamışlardır. Nihayetinde fetihler, sürgünler ve Hurufilik temsilcilerinin öğretilerini yayma gayreti, Osmanlı coğrafyasının sosyolojik manzarasını değiştirmiş, edebiyatını ise şekillendirmiştir. Divan edebiyatında Hurufi kimliği ile öne çıkan önemli şairlerden biri 16.yy. divan şairi Muhîtî’dir. Bu çalışmada divan şiirinin genelinde karşımıza çıkan bazı kavram ve unsurlar Muhîtî’nin divanında bulunan şiirlerden yola çıkılarak incelenecektir. Bu kavram ve unsurların Muhîtî’nin Hurufi kimliğinden kaynaklı olarak ne gibi anlamlarla karşımıza çıktığı üzerinde durulacaktır. Böylelikle hakkında yeterince bilgi bulunmayan Muhîtî’nin kimliği, Hurufilerin İslam’ı algılayış biçimleri ve 16.yy.da Hurufilik inancının edebî temsili hakkında çıkarımlarda bulunulacaktır.

Keywords: