Özet:

Edebî metinlerin, içinde üretildikleri tarihsel ve toplumsal bağlamla doğrudan alâkalı olduğu varsayımından hareket eden bu çalışmada Ömer Seyfettin’in “Horoz” ve “Dünyanın Nizamı” adlı öyküleri aracılığıyla siyaset felsefesinin ana başlıklarından olan egemenlik (hâkimiyet) fikri tartışılacaktır. Öncelikli olarak, Jean Bodin’in kuramlaştırdığı ve Thomas Hobbes’un özellikle Leviathan’da bir mesele olarak gündeme getirdiği bu fikrin temel argümanları irdelenecektir. Toplum içi ilişkilerin, toplumun devlet ve hükümdarla kurduğu ikircikli bağın ve insan doğasının, egemenlik fikrinin teşekkülünde oynadığı inşa edici rol değerlendirilecektir. Daha sonra Ömer Seyfettin’in söz konusu öykülerinde bu kavramla ilintili horoz ve ejderha imgelerinin kaynağı, işlevi, mahiyeti ve tarihsel süreçteki dönüşümü ayrıntılandırılacaktır. Bu dönüşümün özellikle ilahi olandan dünyevi olana doğru seyreden yönü Türk-İslam sanatı ve edebiyatındaki başlıca örnekler üzerinden takip edilecektir. Ayrıca, egemenlik fikrini merkezine alan, ideal toplum düzenini kurmaya ilişkin felsefi görüşler, Osmanlı siyasi tarihinin belirleyici kavramlarından olan nizâm-ı âlemle birlikte sunulacaktır. Ömer Seyfettin’in öykülerindeki simgesel söylem alanını istila eden dünya zamanı ve tarihi, bu kavramlar çerçevesinde analiz edilerek edebî, felsefi ve siyasal kategorilerin kesişim bölgeleri açımlanacaktır. Netice olarak makale, bir taraftan egemenlik fikri ile ona dair meşruiyet söyleminin edebî alanda nasıl kurgulandığını resmetmeyi, diğer taraftan da yaratıcı muhayyilenin söz konusu süreçte nasıl işlediğini ve bu işleyişin siyasal olanın üretimindeki rolünü açığa çıkarmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler: