Özet:

Menâkıbnâmeler ve menkıbeler atalar kültüyle bağlantılı olarak kamlık, şamanlık geleneğinin bir taşıyıcısı olarak XI. yüzyılda hayatımıza girmiştir. Heterodoks İslâm bünyesinde günümüzde hâlâ etkinliğini devam ettiren velî kültü çerçevesinde, velîlerin yaşam şekilleri, kerâmetleri ya velî hayattayken kendisi tarafından kaleme alınmış ya da velî öldükten sonra müridleri tarafından yazılmıştır. Bu menâkıbnâmelerde ve menkıbelerde yer alan keramet motifleri, İslâm öncesi eski Türk inançları (Şamanizm), İslâmi inançlar, Kitab-ı Mukaddes menşeli inançlar, destanî ve mitolojik mahsuller ve halk gelenekleri olarak dört başlık altında incelemeye tabi tutulmuştur. Menâkıbnâmeler her ne kadar İslâmiyet sonrasında ortaya çıkmış olsa da içlerinde yer alan keramet motiflerinin bir kısmı İslâmiyet öncesi kaynaklıdır. Bu durum, bizi menâkıbnamelerin kaynaklarını İslâmiyet öncesinde aramaya sevk etmiştir. Bu çalışmamızda ele alacağımız menâkıbnâmelerde geçen keramet motiflerinin kaynağı Şamanizm’de görülmektedir. Zira evliya etrafında teşekkül eden bir olaya bir kaynak gerekmektedir. Çalışmamızda menâkıbnâmelerde ele aldığımız Şamanizm kaynaklı inanç motiflerinin şamanlardaki uygulamaları ve İslâm dinine nasıl geçtiğine dair birtakım ipuçları verilecektir.

Anahtar Kelimeler: