Özet:

Osmanlı İmparatorluğu'nda özellikle 18. yüzyılda başlayan Batılılaşma ile sivil [Siyasi-Sosyal- Kültürel] ve askerî alanda değişim/başkalaşım/yenileşmenin yaşandığı görülmektedir. Bu yenileşmenin her yönüyle kendini hissettirdiği imparatorluğun devlet biçiminin, yapılanma ve önemli ölçüde Batı’ya bakışının giderek değiştiği 19. yüzyıl ise Cumhuriyet’le birlikte hız kazanacak olan değişim ve yenileşmeye yönelik uygulamaların ilkleri olmuş bir dönemdir. Sanat alanı da bu yenileşmeden etkilenmekle birlikte, yenileşmenin çarpıp geri döndüğü başlıca alan olarak tamamen bu değişime katkıda bulunmaktadır. Bu değişim -özellikle- müzik alanında da kendini gösterir. Osmanlı, Batı’nın müziğiyle çok daha önceleri tanışmış olmasına rağmen, II. Mahmud Dönemi (1826) ve Mızıka-i Hümayun’un kurulması dönüm noktası denilebilecek bir tarih olarak karşımıza çıkar. Artık, mehterhane ile sarayın müzikal gereksinimini karşılayan meşkhanenin yerini Mızıka-i Hümayun almıştır. Mehterhaneden boru takımı/bandoya geçiş, değişimin ilk ve köklü/radikal örneklerinden biri olmuştur. 19. Yüzyılın sonlarına gelindiğinde, Batı notasının yaygınlaşması ve nota yayıncılığının başlaması, Türk Müziği’ nin de yeni bir sürece girmesine vasıta olur. Yüzyıllardır süregelen Türk müziğinin öğretimi ve aktarımı, bütünüyle usta-çırak ilişkisi içerisinde meşk adı verilen bir yönteme dayanmaktaydı. Meşk yazılı olmayan, sözel-işitsel ve görsel olarak hafızaya/belleğe dayalı bir yöntemdir. Batılılaşma/modernleşmeyle birlikte bu yöntemin, kâğıda, yazıya geçirme çabaları görülür. Bu çabalar daha çok Çalgısal Müzikte, çalgı öğretimiyle ilgilidir. Çalgı Öğretim Kitapları olarak da tanımlana bilinen Metotlar. Bu çalışmada Türk Müziği çalgıları için günümüze kadar yazılmış metotlar, metodoloji-yöntembilim açısından değerlendirilecektir. Çalışmanın ana sorusu, “Türk Müziği çalgı metotları nasıl olmalıdır?” sorusudur. Çalışma nitel bir çalışmadır. Çalışmada Doküman İncelenmesi Modeli kullanılmıştır. Modelin uygulanabilmesi için öncelikle literatür taramasına gidilmiş, tarama sonrası random yöntemi ile çalışmanın örneklemi oluşturulmuştur. Çalışmanın sonucunda bulgular doğrultusunda durum tespiti yapılarak, önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: