Özet:

Problem Durumu: Meslek kavramı toplum içinde ünvan kazanmamızı sağlama ve toplumdaki önemine bağlı olarak statüyü belirlemenin yanı sıra, bireylerin psikolojik doyumunu ve dolayısıyla yaşam kalitesini etkilemektedir. Öğretmenlik mesleği, toplumsal gelişmede önemi olan, alanında teknik bilgi ve beceri, özel uzmanlık isteyen, akademik donanım ve mesleki etkililik gerektiren profesyonel statüde bir meslektir. Bir mesleğe ilişkin toplumsal statü düzeyi ne kadar yüksekse o mesleğe ilişkin prestij algısı o kadar yüksek olabilir. Mesleğe ilişkin prestij algısı, kişilerin mesleklerine ilişkin tutum ve davranışlarının şekillenmesinde önemli bir rol oynar. Bir mesleğin statü derecesinin yüksek oluşu, o meslek işgörenlerinin mesleklerine bakış açısını değiştirebilmekte yükledikleri anlam ölçüsünde mesleki doyumlarını ve mesleğe bağlılıklarını artırabilmektedir. Öğretmenlik mesleğinin ülkenin sosyal, kültürel ve teknolojik gelişmişliği ile de ilgisi olduğu düşünüldüğünde öğretmenlerin statüsü ve çalışma koşulları ne kadar yükseltilirse, ülkenin gelişmişlik düzeyinin de o kadar yükseleceği söylenebilir. Bu yüzden eğitimde kalite arayışlarında toplumsal yapıda öğretmene gereken değerin verilmesi, statüsünün yükseltilmesi için öğretmenlik mesleğinin statüsünü etkileyen etmenler ve statüyü arttırmak için yapılabileceklerin öğretmenlerin bakış açısıyla irdelenmesi önem taşımaktadır. Araştırmanın Amacı: Bu araştırmada öğretmenlik mesleğinin statüsünü etkileyen etmenleri ve mesleğin statüsünü arttırmak için yapılabilecekleri öğretmenlerin bakış açısıyla ortaya koymak hedeflenmiştir. Bu şekilde öğretmen gözüyle öğretmenlik mesleğinin statüsünü etkileyen etmenleri ortaya koyarak, statüyü arttırmak konusunda yapılabileceklere ilişkin fikir vermek ve daha etkili ve verimli eğitim politikalarının üretilmesine katkı sağlamak hedeflenmektedir. Araştırmanın Yöntemi: Araştırmada davranış ve inançlara ilişkin derinlemesine bilgi sağlayan nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Olgu bilim deseninde tasarlanan araştırmada çalışma grubu değişik görüşlere yer verebilmek için maksimum çeşitlilik örneklemesi temel alınarak seçilmiştir. Bu doğrultuda Trabzon ili merkez dahil 18 ilçeden ilkokul, ortaokul ve lise düzeyinde görev yapan gönüllü, rastgele seçilmiş birer öğretmen olmak üzere toplam 54 öğretmen araştırmaya katılmıştır. Çalışma grubunun seçiminde öncelikle her ilçede ilkokul, ortaokul, lise düzeyinde rastgele seçilen birer okul müdürüne, onlar aracılığı ile her okuldan bir tane gönüllü öğretmene ulaşılmıştır. Araştırmanın verileri 11 öğretmenle pilot uygulaması gerçekleştirilen, demografik bilgileri de içeren yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu süreçte ilk adım olarak veriler kodlanmış, daha sonra birbiriyle ilişkili kodlar bir araya getirilerek temalar oluşturulmuş, sonra da bu temalar açıklanmaya çalışılmıştır. Araştırmada iç geçerliği sağlamak için; öğretmenlerin öğretmenlik mesleğinin statüsüne ilişkin görüşleri kodlanmış ayrıca doğrudan alıntılarla kodlar desteklenmiştir. Bulguların anlamlılığı ve bütünlüğü araştırmacı tarafından sürekli test edilmiştir. Bulguların tutarlılığını sağlamak için temaları oluşturan kavramların kendi aralarında ve diğer temalarla tutarlılığı değerlendirilmiş ve anlamlı bir bütün oluşturup oluşturmadığı test edilmiştir. Dış geçerliği sağlamak için; araştırma sürecinin detayları açıklanmıştır. Alanında uzman bir kişiden, araştırma deseninin belirlenmesinden, toplanan verilerin analizine ve sonuçların yazımına kadar olan süreçleri eleştirel bir gözle değerlendirmesi ve araştırmacıya dönüt vermesi istenmiştir. Ayrıca güvenirliği sağlamak adına katılımcılara dair demografik özellikler tablo halinde sunulmuştur. Araştırmada temaların doğru sınıflandırıldığından emin olmak için literatürden ve 1 uzman görüşünden yararlanılmıştır. Uzman görüşünden elde edilen sonuç ile araştırmacının oluşturduğu tema ve altında yer alan maddeler karşılaştırılmıştır. Araştırmanın güvenirliği (Güvenirlik=görüş birliği/görüş birliği + görüş ayrılığı) büyüklüğü ve aralığı da dikkate alınmak koşuluyla, uzman ve araştırmacı değerlendirmeleri x100 kullanılarak hesaplanmıştır. Uzman görüş incelemesi sonucunda, öğretmenlik mesleğinin statüsünü etkileyen etmenler alt probleminde 5 madde, öğretmenlik mesleğinin statüsünün arttırılması için yapılabilecekler alt probleminde ise 4 madde farklı çıkmış, bu araştırmaya özgü olarak gerçekleştirilen güvenirlik çalışmasında sırasıyla, %85 ve %88 oranında bir uzlaşma (güvenirlik) sağlanmıştır. Bulguların sunumunda temaları güçlendirmek adına katılımcıların özgün ifadelerine de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: