Özet:

XV. yüzyıl başlarında Altın Ordu Devleti dağıldıktan sonra bu topraklarda yer yer Türk hanlıkları kurulmuştur. Orta - İdil sahasında kurulmuş olan Kazan Hanlığı, bu hanlıklardan birisi olup, Türk-İslam devletidir. Bu hanlığın kurucusu, Çingizoğullanndan Uluğ Muhammed Han'dır. Merkezileşmenin tamamlandığı Halil Han döneminde, Kazan Hanlığı'nda gruplaşmalar oluşmaya başlamıştır. Çar III. İvan, Tatar Hanlıkları arasındaki mücadelelerden istifade etmiş, aynı zamanda dağınık Rus Knezliklerini, Moskova etrafında toplayarak Milli Rus Devleti'ni kurmuştur. Çar III. İvan 1478 yılında Novgorod şehrini ve ona tabi Sibirya'ya kadar uzanan geniş sahayı, kendi topraklarına katmıştır. Bundan sonra güç dengesi, Rusların lehine değişmiştir. Kazan Hanlığı, Moskova tarafından tehdit edilmeye başlamış ve Kazan Hanlığı üzerinde Rus baskısı büsbütün artmıştır. Çar IV. İvan, Kazan Hanlığı'nı alabilmek için Kazan'dan 60 km yukarda Sviyajsk Kalesi'ni yaptırmış (1551) ve Kazan şehri her taraftan abluka altına alınmıştır. Rus istilası ile Bulgar Tatarlar'ı tarafından biriktirilmiş olan medeniyet değerleri, kitaplar, el yazmaları, sanat eserleri tahrip edilmiş, cami ve mescidler yıkılmıştır. Kazan Türkleri, Çirmişler ve Çuvaşlar, Ruslara karşı yer yer ayaklanmışlar fakat Kazan ilindeki ayaklanmalar kanlı bir şekilde bastırılmıştır. Kazan Hanlığı, Moskova kolonisi haline getirilmiştir. 1437'de Uluğ Muhammed Han tarafından kurulan Kazan Hanlığı, 115 yıl sonra, Moskova Çan IV. İvan, eliyle sona erdirilmiştir. Rus hükümdarları, işgal ettikleri Türk topraklan üzerindeki Türk ve Müslümanlara karşı çoğunlukla baskıcı ve yıkıcı bir politika izlemişlerdir. Karadeniz'in kuzeyindeki Türk topraklarını hakimiyeti altına alarak, başarılı bir şekilde islavlaştıran Ruslar, dünyanın en geniş topraklarına sahip bir devlet olmuştur. Bu çalışmada, XV. asırda, bugunkü Rus topraklarında hüküm süren Kazan Hanlığı'nın, siyasi tarihine kronolojik olarak kısa bir bakış yapılmış ve Rusların Slavlaştırma politikalarına değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler: