Abstract:

Deterjan, çamaşır yumuşatıcıları, temizlik malzemeleri, sabun, şampuan ve parfümler gibi çeşitli kozmetik ürünlerinde koku vermek amacıyla kullanılan nitro misk ve polisiklik misklerin karsinojenik, endokrin bozucu (östrojenik), deri hassasiyetini arttırıcı, hücresel ksenobiyotik savunma sistemi bozucu etkileri bulunmaktadır. Yaygın kullanılan nitro misk bileşiklerinden misk ksilen ve misk keton bileşikleri ile polisiklik misklerden galaksolid (HHCB), tonalid (AHTN), celestolid (ADBI), fantolid (AHDI), traseolid (ATII); yerel atık ünitelerinden kanalizasyonlara ve kanalizasyon arıtma tesislerine ulaşmakta, buradan nehir ve denizlere geçebilmektedir. Lipofilik özelliği nedeniyle biyoakümülasyona uğrayabilen bu bileşikler hem akvatik ekosistemi, hem de nihai tüketici konumundaki insanları etkilemektedir. Hayvansal kaynaklı gıdalarda da bu kirleticilere rastlanmıştır; ancak ülkemizde henüz bir çalışma bulunmamaktadır. Ulusal gıda ve çevre kontrol programları içerisinde bu bileşenler henüz değerlendirilmemektedir. Bu yazıda misk bileşikleri ve etkileri ile hayvansal besinlerdeki kalıntı riski konusu derlenmiştir.

Keywords: