Abstract:

Atalık, Kafkasya’da bir ailenin çocuğunun bir başka aileye verilerek orada büyütülmesi ve yetiştirilmesi geleneğini ifade eden ve baba anlamına gelen ata isminden türetilmiş bir terimdir. Göktürkler zamanından itibaren örneklerine rastlanılan bu eski Türk geleneği Selçuklularda da Atabek adıyla bulunmaktaydı. Altın Ordu ve Kırım Hanları’nın şehzadelerinin Kafkasya’da büyütüldükleri, burada silâh kullanmayı, ata binmeyi, aile terbiyesini öğrendikten sonra ailelerine teslim edildikleri bilinmektedir. Bu şehzadeleri Kafkasya’da eğiten aileler onların manevî babaları, yani atalıkları sayılırdı. Atalık geleneğinin kadim devirlerden beri Adigelere (Çerkeslere) özgü bir toplumsal kurum olmadığı, bu geleneğin kuzeyden gelen atlı-göçebe bozkır savaşçıları tarafından Kafkaslara taşındığı açıktır. Atalık adının bir terim ve kurum olarak Göktürkler, Bulgarlar, Kıpçaklar ve Selçuklularda mevcut olduğu ve Moğolların da kültürel etkileşim aracılığıyla atalık kurumunu kendi bozkır kültürlerine uyarladıkları görülmektedir.<

Keywords: