Özet:

Divan şiiri, Fatih Sultan Mehmet’in saltanatında gelişerek klasik bir kimliğe kavuşmuştur. Karamanlı Nizâmî, 15. yüzyılın ikinci yarısında kaleme aldığı manzumelerle anılan dönemin öne çıkan temsilcilerinden biridir. Kaynaklara göre Karamanoğulları beyliğinde, Konya’da dünyaya gelmiş beyliğin yöneticilerine medhiyeler sunmuştur. Kaleme aldığı manzumelerin ünü, pek çok sanatçıyı himaye ederek mahfil oluşturan Mahmud Paşa’ya ulaşmış sadrazam, genç şairi saraydan uzaklaştırılan, dönemin en ünlü şairi Ahmed Paşa’nın yerini doldurmak kendisini üzere saraya davet etmiştir. Kaynaklar, Nizâmî’nin padişaha sunmak amacıyla hazırladığı manzumelerle yola çıktığı ancak başkente ulaşamadan vefat ettiğini bildirmiştir. Nizâmî’nin şiirlerinin toplandığı mürettep divanın şair hayattayken bir araya getirildiğine dair kayıt bulunmamaktadır. Karamanlı Nizâmî Dîvânı hakkındaki ilk bilimsel neşir çalışması Haluk İpekten tarafından hazırlanmıştır. İstanbul kütüphanelerindeki 6 nüsha ile 4 nazire mecmuasının kullanıldığı karşılaştırmalı metin, 1974 ve 2020’de yayımlanmıştır. Dîvân’ın İpekten neşrinde kullanılmayan, çoğu yurt dışındaki kütüphanelerde bulunan 8 yeni nüshası daha tespit edilmiştir. Hazırladığımız çalışmada Karamanlı Nizâmî Dîvânı’nın 6 nüshası ilk kez tanıtılarak nüshalarda tespit edilen yeni şiirler ve neşirdeki manzumelerde bulunmayan beyitler çeviri yazılarıyla sunulmuştur. Şairin yeni nüshalarda ilk kez açığa çıkan manzumeleri, hayatı ve sanatının farklı yönlerine ışık tutan verilere ulaşılabildiği için önem taşımaktadır. Ayrıca, tenkitli neşir nazariyesinin temel amaçlarından biri olan nüshalar arası ilişki ağının ortaya konduğu nüsha şecereleri hazırlanmış, bütün nüshalar bir grubun parçası olarak tanımlanmıştır. Yeni şiirlerin Karamanlı Nizâmî’ye aidiyeti, “tarama ve tanıklama” yöntemi ile sorgulanmış binin üzerinde divan, mecmua ve mesnevi taranmıştır. Makalede metin tenkidinin makale sınırlarında yapılması, bir model sunarak alana katkı sağlanması amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler: