Abstract:

Toplumun duygu ve düşüncelerine tercüman, gençliğe örnek olma ve onlara millî ülküyü aşılama noktasında şair ve yazarlar, bir milletin tanınmış ve önde gelen şahsiyetleridir. Tarihî, sembol kişileri toplumun hafızasına nakşetmenin ve sürekli hatırlatmanın yollarından biri de heykellerinin yapılmasıdır. Heykel sanatı, kültürel bellek temsilcileri olan edebiyatçılara ölümsüzlük aşılama eğilimlerinin bir tezahürüdür. Resim gibi heykel sanatına da mesafeli duran İslam dininin emirleri gereği Osmanlı’da pek sıcak bakılmayan büst/anıt/heykel geleneği, Cumhuriyet’in kurulmasıyla birlikte canlanmış, tarihî, siyasî ve edebî şahsiyetlerin heykellerinin dikilmesine müsamaha gösterilmiştir. Farklı tarihlerde birçok resmî ve sivil kurum, halkevi, halkodası, vakıf ve dernekler, edebiyatçıların heykellerinin dikilmesine ön ayak olmuşlardır. Bu teşebbüsler zaman zaman dinî referanslı tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Yeni Türk Edebiyatında adına ilk heykel dikme teşebbüsü Tevfik Fikret için olurken zamanla Nâmık Kemal, Ziya Gökalp, Mehmet Âkif, Ahmet Rasim, Ahmet Haşim, Süleyman Nazif, Nâzım Hikmet gibi Türk edebiyatının önemli yazarları için de heykeller dikilmiştir. 1939 yılında İkdam gazetesinde yapılan bir anket, kamuoyunda kimlerin heykellerinin yapılmasına sıcak bakıldığını ortaya koymuş ve bu anketten Nâmık Kemal birinci çıkmıştır. Günümüze ulaşıncaya kadar birçok şair ve yazarın heykeli, doğup büyüdükleri semt ile vefat ettikleri kentlere dikilirken kimileri de sembolik anlam ifade ettiği için Galatasaray Lisesi gibi çalıştıkları kurumun bahçesine dikilmiştir. Bu makalede Türk edebiyatında yazarlar için heykel dikme teşebbüsleri, bu faaliyetlerin matbuatta algılanış biçimleri, heykel üzerine yapılmış anket ve tartışmalar üzerinden ele alınacaktır.

Keywords: