Özet:

Bu makalenin amacı, Ziya Gökalp sosyolojisini Emile Durkheim ve Max Weber'in sosyolojik kuram ve sosyolojik yöntemleri bağlamında incelemek ve Gökalp'in sosyolojik tercih tavrını açıklamaya çalışmaktır. Makalede öncelikle bu üç sosyoloğun sosyolojiyi algılamalarını ve sosyolojiyi tanımlamaları ele alınmıştır. Durkheim sosyolojisindeki temel kavram toplumsal bilinç kavramıdır. Durkheim'a göre sosyoloji, toplumsal yaşayışın değişik billurlaşma/belirgin bir duruma gelme/açıklık kazanma derecelerini bir bütünlük içinde açıklayıcı bir bilim iken; Weber'e göre sosyoloji, kısaca, toplumsal davranışların iç anlamlarını anlamaya çalışan ve onları yalnız sonuçları içinde nedensel olarak açıklayan bir bilimdir. Gökalp sosyolojisi ise Durkheim sosyolojisinin etkisi altında oluşmaya ve gelişmeye başladığı halde, Gökalp'in sosyolojisindeki toplumsal bilinç , Durkheim sosyolojisinde olduğu gibi metafizik/tinsel bir varlık değildir. Ontolojik bakımından, insanın önce toplumsal bir varlık olması bakımından, Gökalp, önceliği toplumsal yapılara, toplumsal işleyişlere, ve toplumsal biçimlere vermiştir. Çünkü, insanın, insan yeteneklerinin gelişmesi için topluma, toplumsal ortama ihtiyaç olduğunu Gökalp bilmektedir. Ziya Gökalp'in sosyolojik aklı, toplumun bireylerden değil, tersine, bireylerin toplumdan doğduklarını öngörür.

Anahtar Kelimeler: