Abstract:

 Anadolu arısının polen tercihlerini, bölgenin polen kaynaklarını ortaya koymak ve yöresel veya gezgin arıcılar için kullanıĢlı olan bal arısı polen takviminin çıkartılması amacı ile Bursa ovasında, ana polen akımı döneminde bal arılarının (Apis mellifera anatoliaca) topladıkları polenlerin yayılımı araĢtırılmıĢtır. Bu amaç doğrultusunda Bursa‟nın MustafakemalpaĢa ilçesinde Langstroth tip beĢ adet kovan seçilmiĢtir. Kovanlardan polenler, yoğun polen akımı döneminin baĢlangıcından bitimine kadar olan 10 Nisan–1 Temmuz 2005 tarihleri arasında, her kovanın çekmecesinden rastgele alınarak örneklenmiĢtir. Bu yolla 130 örnek elde edilmiĢ ve örnekler analiz edilene kadar +4oC‟de saklanmıĢtır. Bal arılarının bölgede kullandıkları bitki kaynaklarını teĢhis edebilmek için her örnek ĢiĢesinden rastgele 500 polen pelleti seçilerek renklerine göre ayırt edilmiĢtir (Kirk 1994). Her bir renge ait pollen pelletinden alınan bir parça Wodehouse metoduna (1935) göre preparat haline getirilmiĢ ve polenler ıĢık mikroskobunda incelenmiĢtir. Elde edilen bilgiler doğrultusunda her taksona ait polen miktarı yüzde cinsinden hesaplanmıĢtır. Renklerine göre ayrılan polen pelletlerinin analiz edilmesi ile elli bir takson teĢhis edilmiĢ ve bunların on sekiz tanesi toplamın %1‟inden fazla bulunmuĢtur. %0,17‟si ise tanımlanamayan olarak kaydedilmiĢtir. Dominant taksonlar; Brassicaceae (%13,00), Papaver spp. (%11,99), Paliurus spina-christi (%10,23), Cistaceae (%8,03), Ranunculus spp. (%7,29), Rosaceae (%6,32), Echium spp. (%4,34), Trifolium repens (%4,33), Quercus spp. (%4,33), Salix spp. (%4,29), Plantago spp. (%3,87), Vicia spp. (%3,48), Trifolium pratense (%3,15), Asteraceae (%2,35), Helianthus annuus (%2,15), Fabaceae (%2,11), Liliaceae (%1,53), Thalictrum spp. (%1,25) olup bunlar toplamın %94,01‟ini oluĢturmaktadır. Sonuç olarak bal arılarının bölgenin zengin florasına rağmen birkaç bitki türü üzerinde yoğunlaĢtıkları görülmüĢtür. Bal arılarının bazı bitkilerin polenleri için net bir tercih göstermeleri bölge arıcıları ile gezginci arıcılar için iĢlevsel olabilecek ve polen tiplerinin varyasyonunu gösteren bir takvim hazırlanmasına zemin hazırlamıĢtır. Polen toplama aktivitesinde bazı yerli bitkilere kuvvetli bir bağlılık görülmüĢ olmasına rağmen örneklerde birçok kültür formlarının polenlerine de rastlanmıĢtır. Haziran ayı farklı polen tiplerinin toplanması açısından çeĢitliliğin en yüksek olduğu dönem olarak bulunmuĢtur. Özellikle Nisan ayında polen sağlayan bitkiler arı kolonilerinin ilkbahar geliĢiminde oldukça rol oynamaktadır.

Keywords: