Özet:

Bu makalede Sainüddin İbn Türke’nin varlık anlayışı içerisinde insanın konumu ve gerekliliği hususu incelenmiştir. Bu bağlamda varlık dairesinde insân-ı kâmilin gerekliliği hususunda onun ileri sürdüğü argümanlar/deliller ve bunlara yöneltilebilecek karşı argümanlar ele alınmıştır. İbn Türke’nin insana olan bakışını ve insân-ı kâmilin gerekliliği hususunda ileri sürdüğü düşünceleri anlayabilmek için önce onun varlığı ve varoluşu nasıl ele aldığı hususuna dikkat çekilmiştir. Daha sonra varlık dairesi içerisinde insanın yeri ve önemi ele alınmıştır. Sûfî gelenek ve İbn Türke’nin düşüncesinde insân-ı kâmil gaye varlık ve Hakk’ın isim ve sıfatlarının tecellilerini kendinden toplaması açısından kevn-i câmidir. İbn Türke burada savunduğu düşüncelere gelebilecek bir takım şüphe ve eleştirileri gündeme getirmektedir. İbn Türke, “neden insân-ı kâmil kevn-i câmi özelliğine sahip oluyor da insan dışındaki diğer varlık mertebeleri bu özelliklere sahip olamıyor? Örneğin varlık mertebelerinden ilk mertebe olan ahadiyyet mertebesi veya âlemin tamamı kevn-i câmi olma özelliğine daha layık değil midir?”gibi eleştirilere cevap aramaktadır. Bu makale de İbn Türke’nin bu ve bunun gibi birçok soruya getirdiği cevaplar incelemektedir.

Anahtar Kelimeler: