Abstract:

Türk sözlü edebiyat geleneğinin farklı bir formu şeklinde gelişen şeşendik/ beylik sözler Kazak halk edebiyatı içinde önemli bir yere sahiptir. Şeşendik/beylik söz, belli bir olayı açıklığa kavuşturup çözerken aynı zamanda kıvrak bir zekâ ile hazır cevaplık örneği olan ve halk tarafından benimsenip ağızdan ağıza yayılarak sonraki nesillere de aktarılan derin manalı güzel sözlerdir. Bu sözler şeşen/beylerin bilgi, görgü ve hayat tecrübelerine dayanarak belli bir olay çerçevesinde söyledikleri toplumun geleneklerini, töresini, inançlarını, hayatı ve dünyayı algılamasını yansıtan, atasözlerine benzer vasıflar taşıyan özlü sözlerdir. Şeşendik sözler, biyler/şeşenler tarafından bir olay/durum çerçevesinde söylenip ve ya yalın biçimiyle ya da bu şahıslar etrafında hikâyeleştirilmiş anlatılar içinde yer alarak halk arasında yaygınlaşmış sözlü edebiyat ürünlerine dönüşen bilgelik sözlerdir. Kazak şeşendik sözlerinin incelenmesi bu sözlerin Türk kültürü içindeki yerinin tespit edilmesi ve değerlendirilmesi bakımından önem arz etmektedir. Şeşendik sözler; şekil, muhteva ve kaynaklarına göre çeşitli yönlerden incelenebilir. Çalışmada manzum şeşendik sözler şekil özellikleri bakımından incelenmiş, manzum olarak söylenmiş veya tahkiyeli anlatılar içinde yer bulan şeşendik sözlerin ölçü, kafiye bakımından Türk şiir geleneğindeki türler ve ölçülü sözler ile uyumlu olduğu görülmüştür.

Keywords: