Özet:

Türkiye’de çay üretimi, kimyasal gübre uygulaması nedeniyle ciddi sorunlara neden olmaktadır. Bu nedenle, adeta tek tarımsal uğraşının çay yetiştiriciliği olduğu Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, kimyasal gübre ihtiyacını azaltacak ve çay üretimini arttıracak yeni çevre dostu strateji ve ilave alternatif kaynakların değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışma, mineral NPK gübrelemesi (80 kg/da kompoze %25:5:10), bir ticari sıvı biyolojik gübre ve azot fikseri ve fosfat çözücü üçlü kombinasyon halinde bakteri esaslı iki farklı biyolojik gübre formülasyonunun (BFV1: Bacillus subtilis RC521 + Bacillus megaterium RC07 + Pseudomonas fluorescens RC77; BFVII: Bacillus subtilis RC11 + Bacillus megaterium RC07 + Pseudomonas putida RC06) asidik tarla koşullarında üç yıl süreyle çay gelişme, verim, enzim aktivitesi ve bitki besin element içeriği üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Deneme, beş uygulama ve her bir tekerrürde altı çay öbeği olacak şekilde üç tekerrürlü olarak tesadüf blokları deneme desenine göre düzenlenmiştir. Bakteri süspansiyonları bitki kök bölgesine enjekte edilerek uygulanmıştır. Biyolojik gübre formülasyonları ve mineral gübreleme Fener-3 Türk çay klonunda yaş ve kuru yaprak verimi, ikinci ve üçüncü yaprak alanı, yaprak makro ve mikro element, klorofil ve antioksidan içeriği, oksidatif, katalitik, hidrolitik ve antioksidan enzim aktivitesi dahil gelişmeyi teşvik etmiştir. Ayrıca, bakteri formülasyonu aşılamaları, glutatyon redüktaz (GR), glutatyon S-transferaz (GST), glukoz 6-fosfat dehidrogenaz (G6PD), 6-fosfoglukonat dehidrogenaz (6PGD), polifenol oksidaz (PPO), peroksidaz (POD) ve alkol dehidrogenaz (ADH), 5-dehidroksişikimat redüktaz (DHSK) enzim aktivitesini değiştirebilmiştir. Bu araştırma bitki gelişmesini teşvik edici bakterilerle geliştirilen kararlı formülasyonların büyük önem taşıdığını ve sürdürülebilir çay tarımı için umut verici olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler: