Abstract:

Bu araştırmanın amacı, Türk din psikolojisi çalışmalarında yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi üzerine bir literatür (1966-2021) taraması yapmak ve bu çalışmaların genel durumunu belirlemektir. Ayrıca bu makalede, dinsel gelişim dönemlerinden ‘yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi’ üzerine araştırma yapmayı planlayan araştırmacıların kaynak tarama ihtiyacını gidermek de hedeflenmiştir. Bu hedefler doğrultusunda makalede, 1966-2021 yılları arasında ‘yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi’ konusunda alana kazandırılmış ‘kitap, tez, makale, bildiri, çeviri ve ansiklopedi maddesi’ türündeki Türkçe yazılan araştırmalar, akademik ürün çeşitliliğine göre gruplanarak bir araya toplanmıştır. 1966-2021 yılları arasında bu çalışmalarda meydana gelen gelişim ve değişimi panaromik biçimde gözlemleme fırsatı sunan bu makalede, metodolojik olarak literatür tarama modeli kullanılmıştır. Yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi üzerine Türkiye’de yapılan araştırmalar Ulusal Tez Merkezi, Dergi Park Akademik, İslam Araştırmaları Merkezi, Google Akademik, Milli Kütüphane ve İslam Ansiklopedisi (n=6) internet veritabanları kullanılarak taranmıştır. Tarama sonucundan elde edilen veriler incelendiğinde; akademik ürünlerin türlerine göre nicel dağılımlarına bakıldığında, taranan kaynakların % 6’sını kitapların (n=8), % 53’ünü tezlerin (n=73), % 23’ünü makalelerin (n=32), % 14’ünü bildirilerin (n=20) ve % 4’ünü de çevirilerin (n=5) oluşturduğu görülmüştür. Konuyla ilgili yapılan taramalarda ise hiç (n=0) ansiklopedi maddesi olmadığı saptanmıştır. Tüm bu nicel ürün çeşitliliğine göre toplamda 138 adet akademik ürünün/kaynağın tarandığı tespit edilmiştir. Yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi üzerine (1966-2021) yapılan literatür taraması sonucunda genel bir değerlendirme yapıldığında, din pedagoglarının din psikologlarına göre bu alanda daha fazla çalışmalarının olduğu, din sosyologlarının ise din psikologlarına göre daha az çalışmalarının olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca din psikolojisi alanında çalışan araştırmacılar için konuya ilişkin şu önerilerde bulunulabilir: (i)-Türk din psikolojisi literatürünü zenginleştirmek için her yıl düzenli olarak yapılan din psikologları toplantılarında, yetişkinlik dönemi dinsel gelişimi üzerine yapılacak tez çalışmalarını ve yayınlarını özendirmek amaçlı bazı önerilerde bulunup prensip kararları alınabilir. (ii)-Ayrıca düzenli aralıklarla söz konusu gelişim döneminde yapılan çalışmaların güncellenebilmesi amacıyla bibliyografi ve literatür çalışmaları sürdürülebilir. Böylece bu konu üzerine çalışacak din psikologlarının söz konusu kaynaklara erişimi sağlanabilir ve literatür eksikliğine ilişkin problemleri daha kolay aşılabilir.

Keywords: