Özet:

Problem Durumu: Dil eğitiminde başarı için yeterli ve uygun öğretmen eğitimi önemlidir. Fakat mevcut yabancı dil öğretmen eğitimi programları, öğretmen adaylarını okullardaki gündelik uygulama gerçeklerine yeterince hazırlamadıkları için eleştirilmektedir. Ayrıca, bu programlardan mezun olan öğretmenler, gerçek hayattaki sınıflarda karşılaşacakları durumlara yeterince hazırlıklı olmadıklarını iddia etmektedirler. Araştırmanın Amacı: Biz bu araştırmada, öğretmen adaylarını yakında girecekleri sınıf ve okullara daha iyi hazırlamak için, ilk ve orta dereceli okullarda çalışan yabancı dil öğretmenlerinin sınıflarında öğretmenlik yaparken ihtiyaç duydukları öğretim materyalleriyle ilgili yeterlilikleri belirlemeyi ve bu yeterlilikleri öğretmen eğitiminden sorumlu kurumlara, programlarına dahil etmeleri için önermeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın Yöntemi: Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel veriler, Ankara'daki ilk ve orta dereceli devlet okullarında görev yapan 19 tecrübeli İngilizce öğretmeninden yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle toplanmış ve içerik analizi yoluyla analiz edilmiştir. Öğretmenlerin öğretim materyalleriyle ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve beceri gereksinimleriyle ilgili geniş bir perspektif yakalayabilmek için görüşme yapılacak öğretmenlerin belirlenmesinde maksimum varyasyon örneklem tekniğini kullanılmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle toplanan veriler içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu sürecin sonunda, ortaya çıkan kodlar, alt kategoriler ve kategoriler olarak gruplandırılmıştır ve sonuç bölümünde raporlanmıştır. Araştırmanın Bulguları: Görüşme sonucunda tecrübeli İngilizce öğretmenlerinin, basılı, görsel, otantik, teknolojik, web tabanlı, tasarım ve el sanatları içeren bir dizi öğretim materyali hakkında bilgi sahibi olmaları gerektiği ortaya çıkmıştır. Öğretmen adaylarının, gelecekteki kariyerleri için, bu öğretim materyallerinin kullanılması tasarlanması ve adapte etmesi konusunda bilgi ve becerilere ihtiyaçları olacağı anlaşılmıştır. Bu nedenle, öğretmen yetiştirme programları, öğretmen adaylarını, ders kitaplarını ve diğer öğretim materyallerini öğrencilerin seviyelerine (yaşlarına, ilgilerine ve kültürüne; sınıf ortamına (sınıf mevcuduna, fiziksel ortama, kaynaklar ve tesislere); programa (programın hızı ve hedeflerine) göre adapte edebilmeleri için eğitmelidir. Tecrübeli İngilizce öğretmenlerinin sıkça kullandığı bir diğer yeterlilikte materyal seçme yeterliliği olarak ortaya çıkmaktadır. Öğretmen adayları Türkiye'deki farklı okul türleri ve öğrenci profilleri hakkında bilgilendirilmeli ve bu gerçekliğe hazırlıklı olmalıdır. Farklı okul türlerinde veya mesleki teknik liselerin farklı bölümlerindeki öğrenciler için hazırlanmış özel amaçlı İngilizce öğreten ders materyalleri bulunmadığı için öğretmen adayları uygun materyalli seçmek için eğitilmelidir. Gerekli bir başka yeterlilik ise materyal tasarımıdır. İlk ve orta dereceli okullarda çalışacak olan öğretmen adayları, müfredattaki hedeflere yönelik ana veya yardımcı ders materyallerini tasarlayabilmelidir. Bakanlık tarafından sağlanan ders kitaplarının bu hedefleri öğrencilere etkili bir şekilde öğretmekte yetersiz kaldığı durumlarda kendi materyallerini tasarlama yetkinliğinde olmalıdır. Deneyimli öğretmenlerden toplanan veriler, İngilizce öğretmenlerinin ders materyallerini öğretmeyi/öğrenmeyi desteklemek dışında başka amaçlar için de kullanabilme becerisine sahip olmaları gerektiğini göstermektedir. Bu amaçlar kodlama sonucunda şöyle sıralanmıştır: öğrencilerin dikkatini çekmek ve öğrencileri daha aktif hale getirmek; sınıf yönetimini kolaylaştırmak; konuyu görselleştirmek ve küçük öğrenicilerin dersi kolayca takip etmesine yardımcı olmak; öğrencilerin problem çözme becerilerini ve yaratıcı düşünme yeteneklerini geliştirerek kendilerine olan güveni geliştirmek. Görüşme sonuçları ayrıca öğretmen adaylarının devlet okullarında karşılaşabilecekleri bazı zorlu koşullar altında da ders materyallerini etkin kullanabilmeleri konusunda da eğitilmeleri gerektiğini göstermektedir. Bu zorlu koşullardan bazıları şöyle sıralanmıştır: kalabalık sınıflar, karma yeteneklere ve dil düzeylerine sahip öğrencilerin bulunduğu sınıflar, farklı çalışma alanlarından öğrencilerin (meslek liselerinde rastlanan durum) olduğu sınıflar, kaynak yetersizliği, düşük motivasyonlu öğrenciler, dersi takip etmek için gerekli dil yeterliliğine sahip olmayan öğrenciler, bazı psikolojik ve duygusal problemler içeren öğrenci davranışları. Görüşme sonuçlardan edinilenönemli sonuçlardan biri, öğretmen adaylarının kullanmak zorunda oldukları ana ders materyalleriyle ilgili problemlerin üstesinden gelmek için gerekli yeterliliklere sahip olmaları gerektiğidir. Başka bir deyişle, öğrenciler için ilgi çekici olmayan, kolaydan zora sıralanmamış, çok fazla gereksiz tekrar eden aktiviteleri ve çok sayıda gereksiz detayları içeren, orijinalliği olmayan ve dinleme CD'si olmadığı halde çok sayıda dinleme etkinliği içeren materyalleri nasıl adapte edip kullanmaları gerektiğini öğrenmeleri gerekmektedir. Öğretmen adayları, devlet okulların altyapısı ile ilgili ve yaşayabilecekleri muhtemel zorluklar hakkında bilgilendirilmeli ve eğitilmelidir. Görüşme yaptığımız öğretmenler örneğin fotokopi ile ilgili zorluklar, bozuk CD çalarlar gibi teknolojik problemlere ve aşırı kalabalık sınıflar ve uygunsuz oturma düzeni gibi fiziksel sorunlara değinmişlerdir. İngilizce öğretmen adaylarının hazır olması gereken başka bir zorluk yabancı dil müfredatı ve dil öğretim politikaları ile ilgili sorunlardır. Görüşme yaptığımız öğretmenler İngilizce öğretmek için yetersiz öğretim saatlerine, sınırlı bir zamanda öğretilmesi gereken çok fazla hedefin olduğu yüklü programa, TEOG veya LYS gibi ulusal sınavlarda az veya hiç yabancı dil içeriğinin olmamasına değindiler. Çalışmanın sonucunda ortaya çıkmaktadır ki, öğretmen eğiticilerinin, öğretmen adaylarına sadece gerekli bilgiyi sağlaması yetmez. Öğretmen adaylarının bilgiyi bilmesi ya da kavramları anlamasının yanı sıra öğretme çalışmalarını kendi doğal ortamında yapabilmeleri gerekir. Bunun için, öğretmen adaylarına sunulan öğretim materyalleri derslerinde bir paradigma değişikliğine ihtiyaç vardır. Farklı öğretim materyallerinin niteliklerini not alıp ezberlemeleri öğretmen adaylarının gelecekteki kariyerlerine hazırlanmaları için uygun ve yeterli değildir. Bunun yerine, öğretmen adaylarına gelecekte karşılaşabilecekleri muhtemel sorunları çözmeleri gereken ve kariyerleri boyunca onlara yarar sağlayacak araştırma ve eleştirel düşünme becerisini içselleştirmelerini sağlayacak durumlar verilmelidir. Gerçek dünyadaki eğitim materyalleriyle ilgili problemleri sahip oldukları içerik bilgisini kullanarak çözmeleri sağlanırsa, bu problemleri bir öğretmenin bakış açısıyla nasıl ele alacaklarını öğrenecekler ve problemleri çözmek için strateji geliştirmeyi ve farklı yöntemler ve kaynaklar aramayı öğreneceklerdir. Böyle bir eğitimin sonunda, sınıfa girdikleri andan itibaren öğretmeye hazır olurlar. Sonuç ve Öneriler: Sonuç olarak, aldıkları öğretmen eğitimi, öğretmen adaylarını gerçek sınıf ortamında öğretmenlerin ihtiyaç duydukları yeterlilikleri edinmeleri için eğitmelidir ve araştırma ve eleştirel düşünmeyi içselleştirerek olası problemlerle başa çıkma becerilerini geliştirmeleri için yeterli fırsatı sunmalıdır. Ancak bu şekilde onları gerçek dünyaya hazırlamış olur ve bu şekilde öğretmen adayları sınıfa girdikleri ilk andan itibaren öğretmeye hazır olabilirler.

Anahtar Kelimeler: