Özet:

İnsan bilincindeki konseptleri oluşturan temel araçlar dil ve kültürdür. Bir dil birimi olan deyimler ise kültür taşıyıcılarıdır. Bu bakımdan deyimler, insanlık tarihinin dil, kültür ve ulusal birikimlerini yansıtmakta, farklı kültürlerin dünya görüşü, dil dünya görüşü, ulusal dünya görüşü, tarihi, toplumsal ve kültürel durumu ile maddi ve manevi yaşam koşulları gibi kültürel hayatlarına dair çeşitli ipuçları sunmaktadır. Her ulusun kendine ait bir zaman ritmi ve zaman dili olması bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Çalışmada Türkçede “zaman”, Rusçada “время” ve İngilizcede “time” sözcüğünü içeren deyimler incelenmiş ve bu üç dilde “zaman” konsepti karşılaştırılmıştır. Bu amaçla, söz konusu dillerdeki dil taşıyıcılarının ulusal-kültürel özelliklerini açığa çıkarmayı sağlayan kültürdilbilimsel yöntem kullanılmıştır. Çalışmanın yeniliği insan yaşamında önemli bir yere sahip olan “zaman” konseptinin kültürdilbilimsel yaklaşımla Türkçe, Rusça ve İngilizcede “zaman” sözcüğünün geçtiği deyimlerde karşılaştırmalı olarak ilk kez ele alınmış olmasıdır. Çalışmanın sonucunda, söz konusu dil taşıyıcılarının mantalitelerinin, toplumsal-kültürel özelliklerinin, ulusal bilinçlerinin ve budunkültürel özelliklerinin deyimlerine yansıdığı ve “zamanı” nasıl algıladıkları ile kullandıkları, etnik zaman algıları, evrensel zaman ve zaman dünya görüşleri hakkında önemli ipuçları sunduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: