Özet:

Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre trafik kazası yaralanmalarından dolayı yılda yaklaşık bir milyon kişi ölmektedir [1]. Trafik kazalarına yönelik birincil korumada riskli olan çevre etmenlerinin giderilmesi ve kişilerin güvenli davranmaları, ikincil korumada ise emniyet kemeri (EK) gibi kişisel koruyucuların kullanılması amaçlanmaktadır. Çarpışmayla sonuçlanan trafik kazalarında doğru emniyet kemeri kullanımı, ölüm riskini % 40- 65, ciddi yaralanma riskini % 40-50 arasında azaltmaktadır [1]. Ülkemizde emniyet kemeri kullanımı kentiçi yollarda çok düşüktür. Ancak emniyet kemeri kullanımının bu düşük seviyede olmasının sebebi üzerine çok az çalışma yapılmıştır. Dünyada emniyet kemeri kullanımı ile ilgili pek çok gözlem ve beklenti araştırmaları yapılmış, kullanıma etki eden faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada; kentiçi ve kentdışı yollarda otomobil sürücülerinin emniyet kemeri kullanımı, yüz-yüze görüşme yapılarak incelenmiştir. EK kullanıma etki eden faktörler ve bu faktörlere bağlı bir model oluşturulmuştur. EK kullanımı kentdışı yollarda % 59,2, kentiçi yollarda ise % 20 olarak bulunmuştur. EK kullanmama sebebi olarak; kısa mesafeli yolculuklarda kemer kullanma alışkanlığı olmaması, düşük hızlarda güvenliği artırdığına inanmama, hareketi sınırlama ve konforsuzluk belirtilmiştir. EK kullanma sebebi olarak ise; özellikle kentdışı yollarda, emniyet kemerinin çarpışmalarda ölüm ve yaralanma riskini azaltması ve cezai yaptırım olarak belirtilmiştir. Tahmin modeline etki eden faktörlerin önem ve ağırlıkları ayırma (diskriminat) analizi ile belirlenmiştir. Trafik kazalarında daha az ölüm ve yaralanma için, EK kullanımının hayat kurtardığı, reklâm ve kampanyalarla desteklenmeli, kanunlarla bu kullanım oranı maksimum düzeye ulaştırılmalıdır. EK kullanımında sosyal çevrenin ve eğitimin olumlu etkisi de unutulmamalıdır.

Anahtar Kelimeler: