Özet:

Bu çalışmada MÖ 353/352 yıllarında ölen Karia satrapı Maussollos’un anıtsal mezarı olan Mausolleion’un parçalarında tespit edilebilen boya kalıntıları ve paralellik gösteren diğer örnekler ışığında anıtın orijinalindeki renkli görünümünün ortaya konulması amaçlanmaktadır. Halikarnassos antik kentindeki Maussolleion’un MS 12. yüzyıldaki bir depremle yıkılmasına değin sağlam olduğu bilinmektedir. Yapının anıtsallığı ve sanatsal etkisi kendisinden sonraki pek çok mimarı etkilemiş ve anıt Dünya’nın Yedi Harikasından birisi olarak tanımlanmıştır. Antik dönemde yapıların heykeltıraşlık eserleri de dahil olmak üzere farklı renklerle tamamen boyandıkları bilinmektedir ve Maussolleion da orijinalinde oldukça renkli bir görünüme sahipti. Bu boyama işleminin sadece görsel olmadığı, aynı zamanda yapının elemanlarını da koruduğu yaklaşık 1500 yıl ayakta durduğu bilinen yapının parçalarının iyi korunmuş durumlarından da anlaşılmaktadır. Newton, kazılar sırasında açığa çıkartılan mimari elemanların üzerinde boya kalıntıları gördüğünü ancak bir müddet sonra bu boyaların yok olduklarını aktarır. Çoğunlukla organik temelli olan boyaların orijinalinde cila gibi bir kaplama ile korunmuş oldukları büyük olasılıktır. Boya kalıntılarının çoğu zaman çıplak gözle görülemeyişleri, antik dönem eserlerinde boya kullanımının boyutunu anlamamızı sınırlandırmakla birlikte son dönemlerde teknik analizlerdeki gelişmeler, boya kullanımının oldukça yaygın olduğunu göstermiştir. Halikarnassos Maussolleionu’nun parçaları üzerinde yapılan incelemeler ve analizler de yapının orijinalinde renkli bir görünüme sahip olduğunu kanıtlamıştır. Mavi, kırmızı ve cila olarak da kullanılan krem beyaz renkler yapıda özellikle mimari detaylarda yoğun olarak kullanılmıştır. Aynı zamanda sarı, kahverengi, açık mavi, mor ve yeşil de bezemelerde ve heykeltıraşlık eserlerinde kullanılan renklerdendir. Yaldız kaplama, bronz, altın ya da değerli taşlardan eklentiler de yapıda görülmektedir. Mavimsi kireçtaşının cella, podyum, plinthos ve mezar odası duvarında kullanımı da dekoratif amaçladır ve anıtın görünümünü zenginleştirmiştir. Mevcut veriler ışığında yapının orijinal renkli görünümüne ilişkin oldukça kabul edilebilir bir öneri sunulabilmesi mümkün olabilmektedir. İlerleyen evrelerde yeni çalışmalarla daha fazla veri sunulabilecek olmakla birlikte, şu an yapının büyük bölümü için varsayımdan öte bir öneri olduğu söylenebilmektedir. Halikarnassos, Labraunda ve Priene’de tespit edilen benzer boya kullanımı izleri ortak bir uygulama olduğuna işaret etmektedir ve Hekatomnidler döneminde mimaride görüldüğü gibi boya bezemelerinde de bir birliktelik olabileceği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler: