Abstract:

Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi sürecinde ikilemelerin öğretimi diğer söz varlığı öğelerinin öğretimine göre daha güçtür. Çünkü ikilemeler, yapısal ve anlamsal olarak somut gerçekliğin dışına çıkmakta; gündelik dilde karşılığı olmayan bazı sözcüklerle oluşturuldukları ve soyut duygu durumlarını ya da olayları ifade etmek için kullanıldıkları için dili öğrenme sürecinde zorluk yaşanmaktadır. Bu çalışmanın amacı yabancılara Türkçe öğretiminde kullanılan çeşitli ders kitaplarındaki ikilemelerin belirlenmesi ve incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti (A1-A2-B1-B2C1-C2), Yeni Hitit Türkçe Öğretim Seti (A1/A2-B1-B2/C1) ve Gazi Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti (A1-A2-B1-B2-C1) oluşturmuştur. Araştırma kapsamında on dört ders kitabında incelenen ikilemeler hem yayınlar çerçevesinde hem düzeyler arasında hem de kendi içinde sınıflandırılarak analiz edilmiştir. Analizler sonucunda elde edilen veriler tablolar hâlinde ortaya konmuştur. Araştırmanın sonunda Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti (%48) ve Yeni Hitit Türkçe öğretim seti ders kitaplarında ikilemelere daha fazla yer verildiği (%27) belirlenmiştir. Bu oran Gazi Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti ders kitaplarında %25’ tir. İkilemeler sınıflandırılması açısından değerlendirildiğinde isefazla aynı sözcüğün tekrarıyla oluşturulmuş olanların (%70) ve zıt anlamlı sözcüklerle oluşturulanların (%41) ders kitaplarında daha çok yer aldığı görülmüştür.

Keywords: