Özet:

İhmal edilmiş bir İngiliz romancı olan Marmaduke Pickthall Orta Doğu’yla ilgili yaklaşık bir düzine roman ve seyahat yazmıştır. Kendisini sıklıkla bir Orta Doğu ve Türk aşığı olarak ilan eden Pickthall Suriye, Filistin ve İstanbul’a kapsamlı seyahatler etmiştir. Hiçbir kültürel bagajının ve sömürgeci ve misyoner bir bakış açısının olmamasıyla Doğu’da sıra dışı bir seyyah olmuştur. Tek istediği yöre halkıyla bir eşitlik çerçevesinde kardeşlik geliştirmekti. Yersizyurtsuzlaşma olarak nitelenebilecek olan bu karşılaşmalarında yapıcı ve ortak yaşamsal kaçış hatları boyunca ilerleyen Pickthall karşılaştığı olumsuzluklara da tamamen kayıtsız kalmadı ve kendini İngiliz hükümetine karşı Türk-dostu bir gazeteciliğin içinde buldu. Suriye, Filistin ve Mısır’la ilgili romanlarında açıkça eleştirel bir bakışa sahip olan Pickthall Türkiye ve Türkler söz konusu olduğunda roman ve seyahatlerinde sürpriz bir şekilde olumlu ve destekleyicidir ve Türkiye’nin “Doğu’da başlayan bir ilerleme hareketinin lideri, doğal lideri ve en aklı başında lideri” olduğunu vurgular. Bu çalışma, Pickthall’un Türkiye’yi tercih etmesinin bir ön yargıdan öte, derin ve kaygılı gözlemlerinin, geriye ve geleceğe dönük analizlerinin sonucu olduğunu seyahat eserlerinde ve Dar’ül Harb (1916) ve Erken Saatler [Duha] (1921) isimli (henüz Türkçeye çevrilmemiş) iki romanında göstermeyi amaçlar. Ayrıca Pickthall’un eserlerinde Shaw’un Evlenmek (Getting Married, 1908) isimli oyununa spontane ve köksapsal bir cevaba dikkat çekilmektedir. Bu çalışma alternatif Oryantalizm tartışmalarına katkıda bulunmakta, Pickthall’un sömürgecilik sonrası edebiyata ve Doğu ve Batı arasında bir köprü olarak Türkiye’nin geleceğine ait potansiyel minör katkılarının somutlaşmasına yardımcı olmaktadır.

Anahtar Kelimeler: